Ошибки шери точики

Ҳамин ишқ аст, ки месузад сару пои вуҷуди ман
Сару пои вуҷуди ман, тамоми тору пуди ман,
На дилам дар канор ояд, На сабру ихтиёр ояд,
Намеои азизи ман, ки бо ту навбаҳор ояд.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Хуршеди сипеҳри лоязоли, ишқ аст,
Мурғи чамани хучастафоли ишқ аст.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Хайр, бо ту тӯю иди ман тамом,
Зиндагӣ бо ту насиби ман нашуд.
Рафтию гуфтӣ аҷаб не дар дилат
«Дар раҳи умрам ҳабиби ман нашуд».

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Оҳ, ин хат хати як ҷононест,
Ёфтам ногаҳаш аз байни китоб.
Хондаму боз бихондам онро,
Охираш буд «фиристед ҷавоб!»

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Ту, ки атвори хушу чеҳраи зебо дорӣ,
Қудрати тозанигаҳдории дунё дорӣ.
Метавонӣ сабаби бахти ягон ёр шавӣ,
Сабаби зиндагию шодии бисёр шавӣ.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Дили ман нест чу обе, ки ба ҳар ҷӯй давад,
Дили ман нест насиме, ки ба ҳар сӯй давад.
На чу овора ба ҳар ҷо ба такопӯй давад,
Лек, чун ҳусни туро дид, бирафт аз паи ту.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Эй ишқ, эй тараннуми номат таронаҳо,
Маъшуқи ошнои ҳама ошиқонаҳо,
Эй маъни ҷамол ба ҳар сурате ки ҳаст
Мазмуну муҳтавои тамоми таронаҳо

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Гуфтӣ, ки аҷиб аст, туро хонаву дар нест,
Оё бувадат боми само боми иморат?
Гуфтӣ, ки пули якмаҳаат қимати тоқист,
Бо чукрӣ магар умр барӣ, умри бароҳат?

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Духтаре рӯзе ба ман мактуб дод,
Буд мактубаш муҳаббатномае.
Буд арзи ишқи софе, эътиқод
Бо забони коғазею хомае.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Дар байни нозанинон моҳи замон туӣ, ту,
Дар олами муҳаббат меҳри ҷахон туӣ, ту.
Равшан намояд ин дар дилро фурӯғи ҳуснат,
Ҳам нури чашми хар як пиру ҷавон туӣ, ту.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Навиштам номи поки дилбареро,
Пас аз он байти ишқие навиштам.
Навиштам номи худро ҳам дар он ҷо,
Навиштам номи рӯзу моҳро ҳам.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Ишқи ман ин турна не , к-ояд фақат рӯзи баҳор,
Нест ё чун кӯчаи сарбас дар шаҳри қадим.
Вай наметарсад зи фасли гаму сарди рӯзгор,
Вай бувад пуррафтуо, пуркор чун роҳи азим

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Қуҷоиву куҷоӣ, ишқи аввал?
Намеоӣ, намеоӣ чаро ту?
Дигар як лаҳза, дареғо,
Ба ёди худ намеорӣ маро ту.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Биё, ёрам,
Биёву бин гули ишқу умедам,
Биёву чин гули сурху сафедам.
Биё, ёрам,
Ки чун боди гулафшон бигзарад зуд
Баҳори гулнисорам.
Биё, ёрам,
Ки дар дил аз ҷудоӣ ғусса дора,
Бароят дар лабонам бӯсса дорам.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Туром ан дуст медорам,
Туро хоҳам, туро ҷуям,
Ки то шоми маҳтобӣ
Бароят рози дил гуям

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Чашми ман нуру сафо мехоҳад,
Қалби ман сидқу вафо мехоҳад.
Ҷони ман ишқи туву меҳри ман
Меҳрубонии туро мехоҳад.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Диле дорам, ки дилдоре надорад,
Ғаме дорам, ки ғамхоре надорад,
Муҳаббат ҷони ман дар оташ афканд,
Ба оби дидаам коре надорад.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Ишқи худро оқибат дарёфтам
Чун умед аз ноумеди ҷаҳон.
Ишқ дар боғи дилам пажмурда буд,
Руст аз доғи дилам ӯ ногаҳон.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

Туро ранҷур мебинам,
Фиғон аз ранҷи дунёӣ!
Дилат аз ишқ менола.
Шаби торики танҳоӣ.

Давомаш >>>

—————— **** ——————

---

---

Шайх Муслиҳиддин Саъдии Шерозӣ соли 1184 дар шаҳри Шероз ба дунё омада, дар айёми кӯдакӣ аз падар ятим мондааст. Дар ҷавонӣ ба Бағдод рафта ва дар мадрасаи «Низомия» таҳсили илм намуда аст. Пас аз хатми таҳсил Саъдӣ ба ҷаҳонгардӣ меравад ва Эрон, Арабистон, Осиёи Хурд, Миср, Шом, Хуросон, Мовароунаҳр ва дигар сарзаминҳо мегардад. Дар миёнсолӣ ба зодгоҳаш бар мегардад ва дар синни 108-солагӣ, соли 1292 дармегузарад. Ӯро дар гулгашти Мусаллои Шероз ба хок месупоранд ва ормгоҳаш акнун зиёратгоҳи хоссу ом аст.

Саъдии Шерозӣ қариб ягона шоирест, ки ба тоҷик буданаш махсус ишора кардааст. Дар як тарҷеъбандаш ҷаври мулкдоронро ба фақирон маҳкум карда, бо муқоисаи турки ҷавргару тоҷики бенаво толибона сулҳ хоста ва бо воситаи ин гуфтор нисбати миллии худро чунин маълум намудааст:

Аз баҳри Худо, ки моликон ҷавр
Чандин накунад бар мамолик
Шояд, ки ба подшаҳ бигӯянд
Турки ту бирехт хуни тоҷик.

Саъдӣ аз ҷануби Эрон, замини Форс бархоста ва ба Форс нисбат дошта, инчунин забонаш низ форсӣ буд. Аммо байни форсҳову тоҷикон аз қадим дар забон ва мансубияти миллӣ фарқ набуд. Бинобар ин Саъдии Шерозӣ худро тоҷик номидааст.

Адабиёти форсу тоҷик ҳам, ки дар паҳнои бузурги Осиёи Миёнаву Эрон тараққӣ кардааст, бо сабабҳои мазкур ба ҳар ду халқи ҳамхуну ҳамзабон баробар тааллуқ дорад. Саъдии Шерозӣ дар шаҳри Шерози вилояти Форс таваллуд ёфтааст. Соли ба дунё омадани ӯро устод Садриддини Айнӣ дар китоби ба тавсифи ҳаёт ва эҷодиёти вай бахшидааш бо тадқиқу муқоиса 1204 муқаррар кардааст. Номи шоир Абдулло, лақабаш Муслиҳиддин ва тахаллусаш Саъдист. Номаш баъдҳо аз гуфтор афтода ва ба унвони «Муслиҳиддин Саъдии Шерозӣ» машҳур гардидааст. Тарбияи ибтидоиро Саъдии Шерозӣ дар назди падар гирифтааст. Фарзанди дӯстрӯи оила буда аз падар навозишу тарбияи хуб гирифтааст. Дар боби дуюми китоби «Бӯстон»-аш ҷавониро чунин ёд мекунад:

Ман он гаҳ сари тоҷвар доштам,
Ки сар дар канори падар доштам
Агар бар вуҷудам нишастӣ магас,
Парешон шудӣ хотири чанд кас.

Дафтару китоб ва дигар лавозимоти хониш харида махсус ба илмомузиву савод баровардани писар машғул шудани падари арҷманд аз сатрҳои поёнии ёдномаи ӯ равшан мегардад:

Зи аҳди падар ёд дорам ҳаме
Ки борони раҳмат бар ӯ ҳар даме.
Ки дар тифлиям лавҳу дафтар харид
Зи баҳрам яке хотами зар харид.

Барои писари дӯстдошта падар инчунин хотам, ангуштарӣ харида онро ба дасти ӯ гузаронида аст. Аммо Саъдии хурдсолро дар вакти бозӣ ва дур аз канори падар савдогаре бо шириние фиреб карда ангуштарини тиллоро аз дасташ рабуда аст.

Ин лавҳаи ёдбуд – харидани ангуштарӣ барои писарбачагон аз одатҳои қадимии маишати оилавии халқи мо дарак медиҳад.

Солҳои тифлӣ ва таҳсили мактаб гузашта рафтанд. Саъдӣ хониши минбаъдаро дар мадрасаи Низомияи Бағдод давом медиҳад. Мадрасаи Низомияи Бағдод ҳанӯз дар солҳои 80-уми асри XI аз ҷониби вазири хирадманди Салҷуқиён — Низомулмулк бунёд шуда буд, ва унвонаш ҳам аз номи ин вазир аст.

Саъдӣ пас аз хатми мадрасаи мазкур барои таҷрибаандузӣ ва шиносоӣ бо аҳволи мардум ба саёҳат баромад. Аввал ӯ шаҳрҳои Арабистон ва дар бозгашт Рум (Туркия), пас ноҳияҳои гуногуни Эронро давр зад. Ба Осиёи Миёна омада то Қошғар рафт. Аз он ҷо бо саёҳати шаҳрҳои Афғонистон сӯи Ҳиндустон роҳ гирифта, чанде дар шахри Суматон ба тамошои бутон машғул шуд. Саёҳати ин қадар шаҳру ноҳияҳои гуногун барои Саъдӣ материали гаронбаҳои таърихию ҷуғрофӣ ва адабию ахлоқӣ дода буданд ва ӯ метавонист аз хамаи ин мушоҳидаю дидаҳояш мисли Носири Хисрав китоби «Сафарнома» бинависад. Аммо вай ин гуна китобро таълиф накарда аст.

Материали саёҳатҳояш дар китобҳои ахлоқии ӯ «Бӯстон»-у «Гулистон» истифода шудаанд ва ҳам аз ишораву маълумоташ дар ин асарҳо мо аз сафарҳои вай огоҳ мегардем. Чунончӣ дар муқаддимаи «Бӯстон» оварда аст:

Дар ақсои олам бигаштам басе,
Ба сар бурдам айём бо ҳар касе.
Таматтӯъ зӣ ҳар гӯшае ёфтам,
Зӣ ҳар хирмане хӯшае ёфтам.

Ӯ бисёр сафар намуд, фақат дар пиронсолӣ дар ватан қарор гирифт. Рӯзгори фақирона мегузаронд ва ҳар чизе аз хурокӣ боқӣ дошт ба ҳезумкашону бечорагон медод. Соли 1292 дар ҳамон манзили фақиронааш, ки дар беруни шаҳри Шероз (Давлатшох) воқеъ буд, аз олам даргузашт. Бо гузашти айём дар болои қабри ӯ мақбара сохтаанд ва имрӯз марқадаш барҷо буда, атрофи он мавзеи тамошогоҳ аст.

Банӣ Одам аъзои якдигаранд,
Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.
Чу узве ба дард оварад рӯзгор,
Дигар узвҳоро намонад қарор.

Ҳикоятҳо аз “Гулистон”

ХИРАДИ НӮШЕРВОНИ ОДИЛ

Овардаанд, ки Нӯшервони Одилро дар шикоргоҳе сайде кабоб карданд ва намак набуд. Ғуломе ба русто фиристод, то намак орад. Нӯшервон гуфт:
– Намак ба қимат биситон то расме нашавад ва деҳ хароб нагардад.
Гуфтанд:
– Аз ин қадар чӣ халал ояд?
Нӯшервон гуфт:
– Бунёди зулм дар ҷаҳон аввал андаке будааст, ҳар кӣ омад, бар ӯ мазиде (илова) кард, то бад-ин ғоят расид.
Агар зи боғи раият малик хӯрад себе,
Бароваранд ғуломони ӯ дарахт аз бех.
Ба панҷ байза,ки султон ситам раво дорад,
Зананд лашкариёнаш ҳазор мурғ ба сих.

ДУОИ ДАРВЕШ

Дарвеше мустаҷобуддаъва (одаме, ки дуояш аз ҷониби Худо қабул шавад) дар Бағдод падид омад. Ҳаҷҷоҷ ибни Юсуфро хабар карданд. Бихондаш ва гуфт:
– Дуои хайре бар ман бикун.
Дарвеш гуфт:
– Худоё, ҷонаш биситон!
Гуфт:
– Аз баҳри Худо, ин чӣ дуост?
Гуфт:
– Дуои хайр аст туро ва ҷумлаи мусулмононро. То ту аз азоби Ҳақ ва халқ аз балои ту бираҳанд.
Эй забардасти зердастозор,
Гарм то кай бимонад ин бозор?
Ба чӣ кор оядат ҷаҳондорӣ?
Мурданат беҳ, ки мардумозорӣ!

ДУ ШОҲЗОДА

Ду амирзода дар Миср буданд. Яке илм омӯхт ва дигаре мол андӯхт. Оқибатуламр, он яке алломаиаср гашт ва ин яке Азизи Миср шуд.
Пас ин тавонгар ба чашми ҳақорат дар фақеҳ (донандаи илми ислом) назар кардӣ ва гуфт:-Ман ба ин салтанат расидам ва ин ҳамчунон дар маска-нат (бечорагӣ) бимондааст.
Гуфт: -Эй бародар, шукри неъмати борӣ ҳамчунон афзунтар аст бар ман, ки мероси пайғамбарон ёфтам, яъне илм. Ва ту мероси Фиръавн ва Ҳомон, яъне мулки Миср.

Ман он мӯрам, ки дар поям бимоланд,
На занбӯрам, ки аз дастам биноланд.
Куҷо худ шукри ин неъмат гузорам,
Ки зӯри мардумозорӣ надорам.

ҶАБРИ УСТОД БЕҲ АЗ МЕҲРИ ПАДАР!

Ҳакиме писаронро панд медод:
– Эй ҷонони падар, ҳунар омӯзед, ки ба мулку давлати дунё эътимод нест. Симу зар дар сафар маҳалли хатар аст: ё дузд ба якбора барад, ё хоҷа ба тафориқ бихӯрад (ё соҳибаш кам-кам истифода карда ба охир расонад). Аммо ҳунар чашмаи зоянда аст ва давлати поянда. Агар ҳунарманд аз давлат биафтад, ғам набошад, ки ҳунар дар нафси худ давлат аст. Ҳунарманд ҳар ҷо, ки равад, қадр бинад ва дар садр (пешгоҳ) нишинад ва беҳунар ҳар ҷо, ки равад, луқма чинад ва сахтӣ бинад.
Вақте афтод фитнае дар Шом,
Ҳар кас аз гӯшае фаро рафтанд.
Рустозодагони донишманд,
Ба вазирии подшо рафтанд.
Писарони вазири ноқисақл,
Ба гадоӣ ба русто рафтанд.
Подшоҳе писар ба мактаб дод,
Лавҳи симинаш бар канор ниҳод.
Бар сари лавҳи ӯ навишта ба зар:
–«Ҷабри устод беҳ зи меҳри падар!»
Мероси падар хоҳӣ, илми падар омӯз,
К-ин моли падар харҷ тавон кард ба ду рӯз.

ПОДШОҲ ВА ҒУЛОМИ АҶАМӢ

Подшоҳе бо ғуломи аҷамӣ ғайриараб дар киштӣ нишаст. Ғулом ҳаргиз дарё надида буд ва меҳнати киштӣ наозмуда. Гиряву зорӣ оғоз кард ва ларза бар андомаш (вуҷудаш) афтод. Чандон, ки мулотифат карданд (дилдорӣ доданд), ором нагирифт. Айши малик аз ӯ мунағғас шуд (кайфаш парид). Чорае надонистанд.
Ҳакиме дар он киштӣ буд, ба малик гуфт:
–Агар фармон диҳӣ, ман ӯро ба тариқе хомӯш мегардонам. Подшоҳ гуфт:
–Ғояти (ниҳояти) лутфу карам мешавад.
Ҳаким фармуд, то ғуломро ба дарё андохтанд. Боре чанд ғӯтта хӯрд. Пас аз мӯяш гирифтанду пеши киштӣ оварданд. Ғулом ба ҳар ду даст дар суккони киштӣ овехт
Чун (аз об) баромад, ба гӯшае бинишаст ва ором ёфт.
Малик ҳайрон шуд ва пурсид:
–Дар ин ҷо чӣ ҳикмат буд?
Ҳаким гуфт:
Аввал меҳнати ғарқ шуданро начашида буд ва қадри саломати киштиро намедонист. Қадри офият (тандурустӣ) касе донад, ки ба мусибате гирифтор ояд.

Саъдии Шерози
(1184-1292)

Асарҳои Саъдӣ хазинаи суханҳои пурҳикматанд. Саъдӣ шоир ва нависандаи рӯйиҷаҳонист.

С.Айнӣ

Муслиҳидцин Саъдии Шерозӣ соли 1184 дар Шероз ба дунё омадааст. Пас аз таҳсили ибтидоӣ дар мадрасаи «Низомия»-и Бағдод хондааст.

Саъдӣ саёҳатро дӯст медошт. Ӯ дар бисёр шаҳрҳои Ирону Арабистон буда, ҳангоми сафар бо одамон ошно шуда, бо онҳо сӯҳбат мекард ва аз тарзи зисти онҳо огоҳӣ меёфт.

Зиндагии мардумонро саросар омӯхта, пасон ду асари машҳури худ – «Бӯстон» ва «Гулистон»-ро навиштааст.

«Гулистон»-и Саъдии Шерозӣ саршори панду ахлоқ аст. Ин худ як мактаби тарбия буда, дар ҳама давру замон ба мардумони олам панди рӯзгор додааст.

Шайх Саъдӣ боз ғазалу таронаи бешумор ҳам навиштааст.

Саъдии Шерозӣ умри дароз дидааст, аз сад ҳам гузашта, соли 1292 аз олам даргузаштааст.

Шайх Саъдӣ бо «Гулистон» ва «Бустон»-и худ ҳамеша бо мардуми некхоҳи олам аст.

ҳикоятҳо

(Аз “Гулисгон”)

ХИРАДИ НУШЕРВОНИ ОДИЛ

Овардаанд, ки Нӯшервони Одилро дар шикоргоҳе сайде кабоб карданд ва намак набуд. Ғуломе ба русто¹ фиристод, то намак орад. Нӯшервон гуфт:

• Намак ба қиммат биситон², то расме нашавад ва деҳ хароб нагардад.

Гуфтанд:

• Аз ин қадар чӣ халал ояд?

Нушервон гуфт:

• Бунёди зулм дар ҷаҳон аввал андаке будааст, ҳар кӣ омад, бар ӯ мазиде (илова) кард, то бад-ин ғоят расид.

Агар зи боги раият малик хӯрад себе,

Бароваранд гуломони ӯ дарахт аз бех.

Ба панҷ байза³, ки султон ситам раво дорад,

Зананд лашкариёнаш ҳазор мург ба сих.

ДУОИ ДАРВЕШ

Дарвеше мустаҷобудцаъват (одаме, ки дуояш аз ҷониби Худо қабул шавад) дар Багдод падид омад. Ҳаҷҷоҷ ибни Юсуфро⁴ хабар карданд. Бихондаш ва гуфт:

• Дуои хайре бар ман бикун.

Дарвеш гуфт:

• Худоё, ҷонаш биситон!

Гуфт:

• Аз баҳри Худо, ин чӣ дуост?

Гуфт:

• Дуои хайр аст туро ва ҷумлаи мусулмононро. То ту аз азоби Ҳақ ва халқ аз балои ту бираҳанд.

Эӣ забардасти зердастозор,

Гарм то каӣ бимонад ин бозор?

Ба чӣ кор оядат ҷаҳондорӣ?

Мурданат беҳ, ки мардумозорӣ!

ДУ ШОҲЗОДА

Ду амирзода дар Миср буданд. Яке илм омухт ва дигаре мол андухт. Оқибатуламр⁵, он яке алломаи⁶ аср гашт ва ин яке Азизи Миср⁷ шуд.

Пас ин тавонгар ба чашми ҳақорат дар фақеҳ (донандаи илми Ислом) назар кардӣ ва гуфт:

• Ман ба ин салтанат расидам ва ин ҳамчунон дар масканат (бечорагй) бимондааст.

Гуфт:

– Эӣ бародар, шукри неъмати борӣ⁸ ҳамчунон афзунтар аст бар ман, ки мероси пайғамбарон ёфтам, яъне илм. Ва ту мероси Фиръавн ва Ҳомон⁹, яъне мулки Миср.

Ман он мӯрам, ки дар поям бимоланд, На занбӯрам, ки аз дастам биноланд. Куҷо худ шукри ин неъмат гузорам, Ки зӯри мардумозорӣ надорам.

Макбараи Саъдӣ дар Шероз

ҶАБРИ УСТОД БЕҲ АЗ МЕҲРИ ПАДАР!

Ҳакиме писаронро панд медод:

– Эӣ ҷонони падар, ҳунар омӯзед, ки ба мулку давлати дунё эътимод нест. Симу зар дар сафар маҳалли хатар аст: ё дузд ба якбора барад, ё хоҷа ба тафориқ бихурад (ё соҳибаш кам-кам истифода карда ба охир расонад). Аммо ҳунар чашмаи зоянда¹⁰ аст ва давлати поянда. Агар ҳунарманд аз давлат биафтад, ғам набошад, ки ҳунар дар нафси худ давлат аст. Ҳунарманд ҳар ҷо, ки равад, қадр бинад ва дар садр (пешгоҳ) нишинад ва беҳунар ҳар ҷо ки равад, луқма чинад ва сахтӣ бинад.

Вақте афтод фитнае дар Шом,

Ҳар кас аз гушае фаро рафтанд.

Рӯстозодагони донигиманд,

Ба вазирӣ подшо рафтанд.

Писарони вазири ноқисақл,

Ба гадоӣ ба русто рафтанд.

Подшоҳе писар ба мактаб дод,

Лавҳи симинаш бар канор ниҳод.

Бар сари лавҳи ӯ навишта ба зар:

«Ҷабри устод беҳ зи меҳри падар!»

Мероси падар хоҳӣ, илми падар омӯз,

К-ин моли падар харҷ тавон кард ба ду рӯз.

Ду дарвеши хуросонӣ сафар карданд: Яке заиф буд, ки ҳар шаб ифтори¹ рӯза мекард ва дигаре қавӣ, ки рӯзе се бор мехурд. Қазоро² бар дари шаҳре ба туҳмати ҷосусӣ гирифтор омаданд ва ҳар дуро ба хонае карданду дар ба гил бароварданд³. Баъд аз ду ҳафта маълум шуд, ки бегуноҳанд. Қавиро диданд, мурда, заиф ҷон ба саломат бурда. Дар аҷаб монданд^ Ҳакиме гуфт: – «Хилофи ин аҷаб мебуд. Он яке бисёрхор (пурхӯр) буд, тоқати бенавоӣ наёвард, ба сахтӣ ҳалок шуд ва дигар хештандор буд, лоҷарам⁴ бар одати хештан сабр карду ба саломат бимонд»:

Чун кам хурдан табиат шуд касеро,

Чу сахтӣ пешаш ояд, саҳл гирад.

В-агар танпарвар аст андар фарохӣ,

Чу тангӣ бинад, аз сахтӣ бимирад!

ЧАШМИ ТАНГИ ДУНЁДОР

Бозаргонеро¹ дидам, ки саду панҷоҳ шутур бор дошт ва чиҳил бандаву хидматгор. Шабе дар ҷазираи Кеш маро ба ҳуҷраи худ даровард. Ҳама шаб наёромид аз суханҳои парешон гуфтан: «Фалон анборам дар Туркистон аст ва фалон бизоат ба Ҳиндустон ва ин қаболаи² фалон замин аст ва фалон чизро фалон кас зомин».

Гоҳ гуфтй:

– Хотири Искандария дорам, ки ҳавое хуш аст.

Боз гуфтй:

• На, ки дарёи Мағриб (баҳри Миёназамин) мушавваш аст. Саъдиё, сафари дигар дар пеш аст, агар он карда шавад, бақияи умри худ ба гушае бинишинам ва тарки тиҷорат кунам.

Гуфтам:

• Он кадом сафар аст?

Гуфт:

Гугирди порсӣ хоҳам бурдан ба Чин, ки шунидам қиммати азим дорад ва аз он ҷо косаи чинӣ ба Рум орам. Ва дебои румӣ ба Ҳинд. Ва фулоди ҳиндӣ ба Ҳалаб. Ва обгинаи ҳалабӣ ба Яман. Ва бурди яманӣ ба Порс ва аз он пас тарки сафар кунам ва ба дуконе бинишинам.

Инсоф³, аз ин молихулиё (хаёлҳои хом) чандон фурӯ гуфт, ки беш тоқати гуфтанаш намонд. Сипас гуфт:

• Эӣ Саъдй, ту ҳам сухане бигӯй, аз онҳо, ки дидаӣ ва шунидаӣ!

Гуфтам:

Он шунидастӣ, ки дар саҳрои Ғур,

Борсолоре⁴ бияфтод аз сутур⁵.

Гуфт: «Чашми танги дунёдорро,

Ё қаноат пур кунад, ё хоки гӯр!»

Ду бародар, яке хидмати султон кардӣ ва дигар бо зӯри бозу нон хӯрдӣ. Боре бародари тавонгар ба бародари дарвеш гуфт:

• Чаро хидмати подшоҳ накунй, то аз машаққати кор кардан бираҳӣ?

Бародари дарвеш гуфт:

• Ту чаро кор накунӣ, то аз мазаллати хидмат раҳоӣ ёбӣ, ки хирадмандон гуфтаанд: «Нони худ хӯрдану нишастан, беҳ, ки камари заррин ба хидмат бастан».

Ба даст оҳаки тафта¹ кардан хамир,

Беҳ аз даст бар сина пеши амир.

Умри гаронмоя² дар ин сарф шуд:

То чӣ хурам сайфу³ чӣ пушам шито⁴?

Эӣ шикамхора, ба ноне бисоз,

То накунӣ пушт ба хидмат дуто⁵!

ДАРВЕШИ ҲОҶАТМАНД
ВА ТУНДРУИ ДАВЛАТМАНД

Дарвешеро зарурат пеш омад. Касе гуфт:

• Фалон неъмате дорад беқиёс. (Молу пули фалон кас беҳисоб аст). Агар бар ҳоҷати ту воқиф гардад, ҳамоно дар қазои он тавақкуф раво надорад. (Яъне ба ту ёрӣ расонад).

Гуфт:

• Ман ӯро надонам.

Гуфт:

• Манат роҳбарӣ кунам.

Дасташ гирифт, то ба манзили он шахс даровард. Якеро дид лаб фуруҳишта ва тунд нишаста. Баргашт ва сухан нагуфт. Касе гуфташ:

• Чӣ кардй?

Гуфт:

• Атои ӯро ба лиқои ӯ бахшидам.

Мабар ҳоҷат ба наздики турушрӯй,

Ки аз хӯи бадаш фарсуда гардӣ.

Агар гӯӣ гами дил, бо касе гӯй,

Ки аз рӯяш ба нақд осуда гардӣ.

ПАНДҲО

1. Мол аз баҳри осоиши умр аст, на умр аз баҳри гирд овардани мол!
2. Оқилеро пурсиданд, ки некбахт кисту бадбахт чист? Гуфт: «Некбахт он, ки хурду кишт ва бадбахт он, ки мурду ҳишт (монда рафт).
3. Ду кас ранҷи беҳуда бурданд ва саъйи бефоида карданд: яке он, ки мол андухту нахурд ва дигар он, ки омӯхту амал накард.

Илм чандон, ки бештар хонӣ,

Чун амал дар ту нест, нодонӣ.

На муҳаққиқ¹ бувад, на донишманд,

Чорпое, ки бар у китобе чанд!

Он тиҳимагзро² чӣ илму хабар,

Ки бар ӯ ҳезум аст ё дафтар?

1. Олими парҳезгор – курест машъалдор!
2. Бефоида ҳар кӣ умр дарбохт.

Чизе нахариду зар биандохт.

1. Раҳм овардан бар бадон – ситам аст бар некон ва авф кардан аз золимон – ҷабр аст бар мазлумон.
2. Ҳар кӣ бо душманон сулҳ мекунад, сари озори дӯстон дорад³.

Бишӯй, эӣ хирадманд, аз он дӯст даст,

Ки бо душманонат бувад ҳамнишаст.

1. Сухан дар миёни ду душман чунон гӯй, ки агар дӯст шаванд шармзада набошӣ!

Миёни ду кас ҷанг чу оташ аст,

Суханчини бадбахт ҳезумкаш аст.

1. Якеро гуфтанд:

• Олими беамал ба чӣ монанд?

Гуфт:

• Ба занбӯри беасал.

Занбури дурушти бемурувватро гӯй:

“Боре, чу асал намедиҳӣ, неш мазан!”

Ҳар кӣ илм хонду амал накард, бад-он монад, ки гов ронду тухм наафшонд.

Калимаю иборахои тоза

1. Муҳаққиқ – таҳқиқкунанда, олим.
2. Тихимағз – ба маънои бедониш, бефарҳанг.
3. Сари озори дӯстон дорад – мақсади дустонро озор додан, аз худ ҷудо

карданро дорад.

БАЙТ

1. Машав ғарра бар ҳусни гуфтори хеш,

Ба таҳсини нодону пиндори хеш!¹

Ҳар кӣ бо донотар аз худ баҳс кунад, то бидонад, кӣ доност,ё бидонад, кӣ нодон аст.

1. Ҳар кӣ бо бадон нишинад – некӣ набинад.
2. На ҳар кӣ ба сурат некуст, сирати зебо дар ӯст. Кор дарун дорад на пӯст.

Тавон шинохт ба як рӯз дар шамоили мард,

Ки то куҷояш расидааст, пойгоҳи улум².

Вале зи ботинаш эмин мабошу гарра машав,

Ки хубси нафс³ нагардад ба солҳо маьлум.

1. Ҳар киро, ки душман дар пеш аст, агар накушад, душмани хеш аст.

БАЙТ

Санг бар дасту мор бар сари санг,

Хирароӣ бувад қиёсу даранг⁴.

1. Ҷавонмарде, ки бихӯрад ва бидиҳад, беҳ аз обиде⁵, ки рӯза дораду надиҳад.
2. Андак-андак хеле шавад, қдтра-кдтра селе гардад. Яъне онон, ки дасти қудрат надоранд, санги хӯрда нигоҳ доранд, то ба вақти фурсат димор аз димоғи золим бароранд.
3. Душмане заиф, ки дар тоат ояд ва дӯстӣ намояд, мақсуди вай ҷуз он нест, ки душмане қавӣ гардад. Ва гуфтаанд, ки бар дустии дустон эътимод нест. Ҳар кӣ душмани кӯчакро ҳақир шуморад, бадон монад, ки оташи андакро мӯҳмал⁶ гузорад.

ҚИТЪА

Имрӯз бикуш, ки метавон кушт,

К-оташ чу баланд шуд, ҷаҳон сӯхт.

Магзор, ки зеҳ кунад камонро!

Душман чу ба тир метавон духт.

1. Дар сухан бо дӯстон оҳиста бош!

То надорад душмани хунхор гӯш.

Пеши девор он чӣ гӯӣ, ҳуш дор!

То набошад дар паси девор гуш.

САЪДӢ ВА ПОДШОҲИ НОИНСОФ

Мӯътакиф¹ будам дар Димишқ, ки яке аз мулуки араб, ки ба беинсофӣ мансуб буд, иттифоқан ба зиёрат омаду намоз кард ва ҳоҷат хост.

Он гоҳ маро гуфт:

• Аз он ҷо, ки ҳиммати дарвешон аст ва сидқи муомилати эшон, хотире ҳамроҳи ман кунед,² ки аз душмани саъб³ андешанокам.

Гуфтамаш:

• Ба раияти заиф⁴ раҳмат кун, то аз душмани қавӣ заҳмат набинй!

ФАРД

Ба бозувони тавонову қуввати сари даст, Хатост панҷаи мискини нотавон бишкаст.

Ҳар он, ки тухми бадӣ кишту чашми некӣ дошт, Димоги беҳуда пухта, хаёли ботил⁵ баст.

Зи гуш пунба берун ору доди халқ бидеҳ⁶,

В-гар ту менадиҳӣ дод, рӯзи доде ҳаст!

Бани одам аъзои якдигаранд,

Ки дар офариниш зи як гавҳаранд.

Чу узве ба дард оварад рӯзгор,

Дигар узвҳоро намонад қарор.

Ту к-аз меҳнати дигарон бегами,

Нашояд, ки номат ниҳанд одамӣ!

ШУҶОАТИ МАЛИКЗОДА

Маликзодаеро шунидам, ки кӯтоҳ буду ҳақир⁷ ва дигар бародаронаш баланду хубрӯй. Боре падар ба кароҳат⁸ ва истеҳкор⁹ дар ӯ назар кард. Писар ба фаросат ва истибсор¹⁰ ба ҷоӣ овард ва гуфт:

• Эӣ падар, кӯтоҳи хирадманд беҳ, ки нодони баланд. На ҳар чӣ ба қомат меҳтар¹¹, ба қимат беҳтар!

Он шунидӣ, ки логарӣ доно,

Гуфт боре ба аблаҳи фарбеҳ:

«Аспи тозӣ агар заиф бувад,

Ҳамчунон аз тавилаи хар беҳ».

Падар бихандид ва аркони давлат биписандиданд ва бародарон ба ҷон биранҷиданд.

То мард сухан нагуфта боигад,

Айбу ҳунараш нуҳуфта’² бошад.

Ҳар беша гумон мабар, ки холист,

Шояд, ки паланг хуфта боигад.

Шунидам маликро дар он қурб¹³ душмани саъб рӯӣ намуд. Чун лашкар аз ҳар ду тараф рӯӣ дар ҳам оварданд, аввал касе, ки ба майдон даромад, ин писар буд ва гуфт:

Он на ман богиам, ки ррзи ҷанг бинӣ пушти ман,

Он манам, к-андар миёни хоку хун бинӣ саре!

В-он, гси ҷанг орад ба хуни хеш бозӣ мекунад,

Рӯзи майдон в-он, ки бигрезад ба хуни лашкаре.

Ин бигуфту ба сипоҳи душман зад ва тани чанд мардони корӣ биандохт. Чун пеши падар омад, замини хидмат бибӯсиду гуфт:

Эй, ки шахси манат ҳақир намуд,

То дуруштӣ ҳунар напиндорӣ.

Аспи логармиён ба кор ояд,

Рӯзи майдон, на гови парворӣ¹⁴.

Овардаанд, ки сипоҳи душман бисёр буду инон андак. Ҷамоате оҳанги гурез карданд, писар наърае заду гуфт:

• Эӣ мардон, бикӯшед. то ҷомаи занон напушед!

Саворонро ба гуфтани ӯ таҳаввур¹⁵ зиёдат гашт ва ба як бор

ҳамла бурданд. Шунидам, ки ҳам дар он рӯз бар душман зафар

ёфтанд. Малик (он писарро) сару чашмаш бибӯсиду дар канор гирифт ва ҳар рӯз назар беш кард, то валиаҳди¹⁶ ҳеш кард. Бародарон ҳасад бурданд ва заҳр дар таомаш карданд.

Хоҳараш аз ғурфа¹⁷ бидид, дарича ба ҳам зад. Писар дарёфт ва даст аз таом бозкашиду ғуфт:

– Маҳол аст, агар ҳунарманд бимирад ва беҳунар ҷои ӯ бигирад.

БУЛБУЛ ВА МУР

Овардаанд, ки булбуле дар боге бар шохе ошён¹ сохт ва барои чандрӯзае мақом маскане² пардохт³.

Булбул шабу рӯз дар гулистон дар парвоз омада ва барбати⁴ нағмоти⁵ дилфиреб дар овоз оварда. Мур ба ҷамъи нафақоти⁶ лайлу наҳор⁷ машғул гардида ва ҳазордастон⁸ дар чаману боғ ба овози хуш ғарра гашта.

Булбул бо шохи гул рамзе мегуфт⁹ ва боди сабо дар миён гамзе¹⁰ мекард. Чун он мӯри заиф нози гулу ниёзи булбул мушоҳида менамуд, ба забони ҳол мегуфт:

• Аз ин қилу қол¹¹ чӣ кушоянд?

Чун фасли баҳор рафт ва мавсими хазон даромад, хор ҷои гулро гирифт ва зог дар мақоми булбул нузул кард¹². Боди хазон дар вазидан омад ва барги дарахт резидан гирифт. Рухсораи барг зард шуд ва нафаси ҳаво сард ғашт. Аз қиллаи абр дурр мерехт ва аз ғирболи ҳаво кофур мебехт.

Ногоҳ булбул дар бог омад, на гул дид ва на бӯи сунбул шунид. Забонаш бо ҳазор достон лол бимонд. На гул, ки ҷамоли ӯ бинад ва на сабза, ки дар камоли у нигарад. Аз бебаргӣ тоқаташ тоқ шуд ва бенавоӣ аз наво фурӯ монд. Ба ёдаш омад, ки на охиррӯзе мӯре дар зери ин дарахт хона дошт ва донае ҷамъ мекард, имруз ҳоҷат бар ӯ барам ва чизе талаб кунам.

Булбул – гуруснаи дируза, пеши мӯр ба дарйӯза¹³ рафт ва гуфт:

• Эӣ азиз, саховат нишони бахтиёрӣ аст ва сармояи комгорӣ¹⁴. Ман умри азизи худро ба ғафлат мегузоштам ва ту зиракӣ мекардӣ ва захира меандохтӣ. Чӣ шавад, ки имруз насибе аз он каромат кунӣ?

Мӯр гуфт:

Ту шабу рӯз дар қол будӣ на дар ҳол. Ту лаҳзае дар таровати гул машғул будӣ ва даме наззораи баҳор, намедонистй, ки ҳар баҳореро хазоне ва ҳар роҳро поёне бошад

ПОДШОҲ ВА ҒУЛОМИ АҶАМӢ

Подшоҳе бо ғуломи аҷамӣ (эронй) дар киштӣ нишаст. Ғулом ҳаргиз дарё надида буд ва меҳнати (азоби) киштӣ наозмуда. Гиряву зорӣ огоз кард ва ларза бар андомаш (вуҷудаш) афтод. Чандон, ки мулотифат карданд (дилдорӣ доданд), ором нагирифт. Айши малик аз ӯ мунағғас шуд (кайфаш парид). Чорае надонистанд.

Ҳакиме дар он киштӣ буд, ба малик гуфт:

• Агар фармон диҳй, ман уро ба тариқе хомӯш мегардонам.

Подшоҳ гуфт:

• Ғояти (ниҳояти) лутфу карам мешавад.

Ҳаким фармуд, то ғуломро ба дарё’ андохтанд. Боре чанд ғӯта хӯрд. Пас аз мӯяш гирифтанду пенш киштӣ оварданд. Ғулом ба ҳар ду даст дар суккони киштӣ овехт (ба рули киштӣ часпид). Чун (аз об) баромад, ба гӯшае бинишаст ва ором ёфт.

Малик ҳайрон шуд ва пурсид:

• Дар ин ҷо чӣ ҳикмат буд?

Ҳаким гуфт:

• Аввал меҳнати ғарқ шуданро начашида буд ва қадри саломати киштиро намедонист. Қадри офият (тандурустй) касе донад, ки ба мусибате гирифтор ояд.

ДУРУҒИ МАСЛИҲАТОМЕЗ

Подшоҳеро шунидам, ки ба куштани асире ишорат кард. Асири бечора дар ҳолати ноумедӣ подшоҳро дашном додан гирифт ва сақат (бад) гуфтан. Гуфтанд: «Ҳар кӣ даст аз ҷон бишуяд (аз ҷони худ умедашро канад), ҳар чӣ дар дил дорад, бигуяд».

БАЙТ

Вақти зарурат намонад гурез,

Даст бигирад сари шамшери тез.

Подшоҳ пурсид, ки:

• Чӣ мегӯяд?

Яке аз вазирони некмазҳар (покдил) гуфт:

-127-

• Эй, худованд, мегӯяд: «Касоне, ки хашми худро фурӯ менишонад, гуноҳи касонро мебахшанд».

Подшоҳ (ба ҳоли ӯ) раҳм кард ва аз хуни ӯ гузашт.

Вазири дигар, ки зидди ӯ буд, гуфт:

• Абнои ҷинси моро нашояд (ба тоифаи мо – вазирон раво нест) дар ҳузури подшоҳон ҷуз ба ростӣ сухан гуфтан. Ин подшоҳро дашном дод ва носазо гуфт.

Подшоҳ рӯӣ аз ин сухан дарҳам кашид ва гуфт:

• Маро дуруг писандидатар омад аз ин рост, ки ту гуфтй. Мақсади он дар маслиҳате буд ва бинои (асоси) ин бар хубсе (бадӣ ва палидӣ). Ҳукамо гуфтаанд: «Дуруги маслиҳатомез беҳ аз рости фитнаангез».

БА МАН ЗАҲМАТ МАДЕҲ

Дарвеше танҳо дар гӯшаи саҳро нишаста буд. Подшоҳе ба ӯ (аз пеши ӯ) бигузашт. Дарвеш аз он ҷо, ки фароғи мулки қаноат аст сар бар наёвард ва илтифот накард. Султон аз он ҷо, ки сатвати (шукӯҳ) салтанат аст, биранҷид ва гуфт:

• Ин тоифаи хирқапушон (дарвешон) мисоли ҳайвонанд ва ахдияту одамият надоранд.

Вазир наздаш омад ва гуфт:

• Эӣ дарвеш, султони рӯи замин бар ту гузар кард, чаро хизмат накардӣ ва шарти адаб ба ҷо наовардӣ?

Дарвеш гуфт:

• Султонро бигӯ, аз касе хизмат умед дошта бош, ки аз ту (яъне аз подшоҳ) умеди неъмат дорад ва дигар бидон, ки: «Мулк (подшоҳон) аз баҳри поси (муҳофизати) раийятанд, на раийят (фуқаро) аз баҳри тоати (хизмати) мулук».

ҚИТЪА

Подшоҳ посбони дарвеш аст,

Гарчӣ неъмат ба фарри давлати ӯст.

Гӯсфанд аз барои чупон нест,

Балки чӯпон барои хизмати ӯст.

Маликро гуфти дарвеш устувор омад (маъқул шуд) ва гуфт:

• Аз ман чизе бихоҳ!

Гуфт:

• Он мехоҳам, ки дигар бор ба ман заҳмат надихД.

ҳикоят

Пиёдае сару по бараҳна бо корвони Ҳиҷоз аз (шаҳри) Куфа ҳамроҳи мо шуд. Маблағе, чизе надошт. Хиромон ҳамерафт ва мегуфт:

На ба уштуре саворам,

На чу хар ба зери борам.

На худованди раийят,

На гуломи шаҳриёрам.

Гами мавҷуди парешонии мардум надорам,

Нафас мезанам осудаву умре ба сар орам.

Уштурсаворе гуфташ:

• Эӣ дарвеш, куҷо меравӣ баргард, ки ба сахтӣ мемирй. Нашунид ва қадам дар биёбон ниҳод. Чун ба (мавзеи) Нахлаи

Маҳмуд расидем, тавонгарро аҷал фаро расид. Дарвеш ба болинаш омад ва гуфт:

АДАБ АЗ КӢ ОМУХТИ?

Луқмони Ҳакимро гуфтаанд:

• Адаб аз кӣ омӯхтӣ?

Гуфт:

• Аз беадабон: ҳар чӣ аз онҳо дар назарам нописанд омад, аз он парҳез кардам.

КАМ ХӮРДАН АДАБ АСТ

Обидеро ҳикоят кунанд, ки шабе даҳ ман таом мехӯрд ва то саҳар хатме мекард. Соҳибдиле бишнид ва гуфт:

• Агар ним ноне мехӯрду мехобид, бисёр аз ин фозилтар мебуд.

Андарун аэ таом холӣ дор,

То дар у нури маърифат бинӣ.

ХОРКАНИ ҲИММАТБАЛАНД

Ҳотами Тойро гуфтанд:

• Аз худ бузургҳимматтар дар ҷаҳон касеро дидаӣ ё шунидай?

Гуфт:

• Бале, рӯзе ба амирони араб чиҳил шутур қурбон карда будам.

Пас ба гушаи саҳро ба ҳоҷате бурун рафтам (барои коре ба саҳро баромадам). Хорканеро дидам, ки пуштае хор фароҳам оварда (ҷамъ кардааст). Гуфтамаш:

• «Ба меҳмонии Ҳотам чаро намеравй, ки халқе бар симоти (дастархони) ӯ гирд омадаанд?»

Гуфт:

Ҳар кӣ нон аэ амали хеш хӯрад,

Миннати Ҳотами Тоӣ набарад.

Ман ӯро ба ҳиммату ҷавонмардӣ аз худ бартар (баландтар) дидам.

ДАҲОНИ ПУШИДА ҲАЮР ТИЛЛО

Бозоргоне ҳазор динор зарар дид ва ба писараш гуфт:

• Набояд, ки бо касе ин суханро дар миён ниҳӣ (набояд ин суханро ба касе бигуӣ).

Писар гуфт:

• Эӣ падар, фармон турост, нагуям (ба касе нагӯям), лекин маро ба фоидаи ин муталеъ (огоҳ) гардон, ки маслиҳат дар ниҳон допгган чист?

Гуфт:

• То мусибат ду нашавад: яке нуқсони моя (кам шудани сармоя) ва дигар шамомати (маломати) ҳамсоя.

БАЙТ

Магу андуҳи хеш бо душманон,

Ки «лоҳавл» гӯянд шодикунон.

ҶАВОНИ ДОНИШМАНД

Ҷавоне хирадманд аз фунуни фазоил ҳаззи вофир допгг ва табъи нофир (аз донишҳои гуногун маълумоти зиёд допгг ва аз бисёр гап задан нафрат мекард). Чандон, ки дар маҳофили донишманд нишастӣ (ҳар қадар дар маҷлисҳои донишмандон менишаст) забон аз сухан бибастӣ (гап намезад).

Боре падараш гуфт:

• Эӣ писар, ту низ он чӣ медонӣ, бигуй!

Гуфт:

• Тарсам, ки бипурсандам аз он чӣ намедонам ва шармсорӣ барам (метарсам он чиро, ки намедонам пурсида шармандаам кунанд).

БАЙТ

Ногуфта надорад касе бо ту кор,

Валекин чу гуфтӣ, далелаш биёр!

АГАР ДОНО МЕБУД

Ҷолинус аблаҳеро дид, ки даст дар гиребони донишманде зада, беҳурматӣ мекунад. Гуфт:

• Агар ин доно мебуд, кори вай бо нодон ба ин ҷо намерасид.

ҚИТЪА

Ду оқилро набошад кину пайкор,

На доное ситезад бо сабукбор.

Агар нодон ба ваҳшат сахт гӯяд,

Хирадмандаш ба нармӣ дил биҷуяд.

Ду соҳибдил нигаҳ доранд муе,

Ҳамедун саркашу в-озармҷӯе.

В-агар бар ҳар ду ҷониб ҷоҳилонанд,

Агар занҷир бошад, бигсилонанд.

ОВОЗИ НОХУШ

Яке дар масҷиди Санҷор барои савоб бонги намоз (азон) мегуфт, ба тарзе, ки шунавандагон аз ӯ нафрат мекарданд. Соҳиби масҷид амире буд одил ва нексиришт. Намехост, ки муаззин дилозурда гардад. Гуфт:

• Эӣ ҷавонмард, ин масҷид муаззинони қадим дорад. Ҳар якеро панҷ динор мураттаб допггаам (маош қарор додаам). Туро даҳ динор медиҳам, то ҷои дигар равӣ.

Бар ин қавл иттифоқ карданд ва (ӯ) бирафт.

Пас аз муддате дар гузаре (дар сари роҳе) пеши амир боз омад ва гуфт:

• Эӣ худованд (хуҷаин), бар ман ҳайф кардӣ (дар ҳаққи ман ҷабр кардӣ, ки ба даҳ динорам аз он буқъа (масҷид), бадар кардӣ. Он ҷо ки рафтаам, бист динор медиҳанд то ба ҷои дигар равам (лекин ман) қабул намекунам.

Амир аз ханда бехуд гашт ва гуфт:

• Зинҳор наситон (нагир), ки ба панҷоҳ динор розӣ мегарданд. БАЙТ

Ба теша кас нахарошад зи руи хоро гил,

Чунон, ки бонги дурушти ту мехарошад дил.

ҶАВОБИ МОДАР

Рӯзе ба гуруру ҷаҳли ҷавонӣ бонг бар модар задам. Дилозурда ба кунҷе нишаст ва гирён ҳамегуфт:

• Магар хурдиатро фаромӯш кардӣ, ки дурушти мекунӣ?

ҚИТЪА

Чӣ хуш гуфт золе ба фарзанди хеш,

Чу дидаш палангафкану пилтан:

«Гар аз аҳди хурдет ёд омадӣ,

Ки бечора будӣ дар овуши ман.

Накардӣ дар ин рӯз бар ман ҷафо,

Ки ту шермардию ман пиразан».

ҲУНАРАТ ЧИСТ?

Араби саҳроиеро дидам, ба писари худ мегуфт:

• Туро хоҳанд пурсид, ки ҳунарат чист, нагӯянд, ки падарат кист?

Писареро падар насиҳат кард,

К-«Эӣ ҷавонмард, ёд гир ин панд.

Ҳар ки бо аҳди худ вафо накунад,

Нашавад дӯстрӯю донишманд».

ПАҲЛАВОНИ ТАРСОНЧАК

Соле аз Балх ба Бомиён сафар мекардам ва роҳ аз ҳаромиён (дуздон) пурхатар. Ҷавоне ба бадрақа (барои роҳнамоӣ) ҳамроҳи мо шуд; сипарбоз, чархандоз (тирандоз) ва пилзур, ки даҳ марди тавоно зеҳи камони ӯро кашида рӯи замин пушти ӯро зада наметавонист. Лекин нозпарвард буд, на ҷаҳондидаву сафаркарда. Раъди кӯси (овози нақораи) диловарон ба гушаш нарасида ва барқи шамшери саворон надида (буд).

БАЙТ

На афтода дар дасти душман асир,

Ба гирдаш на борида борони тир.

Иттифоқо ману ин ҷавон ҳар ду дар паи ҳам давон будем. Ҳар девори қадим, ки ба пешаш мебаромад, ба қуввати бозу меафканд ва ҳар дарахти азим, ки медид, ба зӯри сарпанҷа аз бех меканд ва фахркунон мегуфт:

БАЙТ

Пил ку, то китфу бозуи гурдон бинад?

Шер ку, то кафу сарпанҷаи мардон бинад?

Мо дар ин ҳолат (будем), ки ду ҳинду аз паси санге сар бароварданд ва оҳанги қитоли (қасди куштани) мо карданд. Дар дасти яке чӯбе ва дар бағали дигаре кулухкӯбе буд. Ба ҷавон гуфтам:

– Чӣ поӣ (ба чӣ нигоҳ карда истодй)?

Бисёр он чӣ дорӣ зи мардию зррӣ,

Ки душман ба пои худ омад ба гӯре.

Тиру камонро дидам аз дасти ҷавон афтода ва баданаш ба ларза даромада.

Чорае ҷуз он надидем, ки либосу силоҳу ҷома раҳо кардем (кашида додем) ва ҷон ба саломат бурдем.

Sa’diy Sheroziy (1184-1292) — ulug‘ shoir, “Guliston”, “Bo‘ston” axloqiy-ma’rifiy shoh asarlar muallifi.

---

Istamay mutolaa qilayotgan talaba — qanotsiz qush.

Agarda muallim bo‘lsa beozor,
Darsxonani qilgay bolalar bozor.

Ikki kishi besamar ish qilgan va benaf tashvish chekkan: biri — boylik to‘plab, foydalana bilmagan va ikkinchisi — ilm o‘rganib, unga amal qilmagan.

Kitobi yo‘q olim — mevasiz daraxt.

Johil dovulga o‘xshaydi, ovozi juda kuchli, ammo ichi bo‘shdir.

Bemuruvvat erkak -ayolga, ta’magir obid — qaroqchiga o‘xshaydi.

Bechora eshakki betamizdir,
Yuk ko‘targani uchun azizdir.

Nodonning idroki — indamaslikda. Agar nodon buni tushunib yetsa, uning yarim dono bo‘lgani shudir.

Donishmand — baqqolning do‘koniga o‘xshaydi: borini indamaygina ko‘rsatadi-qo‘yadi, nodon esa lashkar nog‘orasining o‘zi: ovozi balandu ichi bo‘m-bo‘sh va g‘arib.

Agar oqil odam nodonlar gurungiga tushib qolsa, ulardan izzat-ikrom kutmasin, agar nodon bema’ni kalomi bilan oqilni yengsa, buning hech ajablanadigan joyi yo‘q, zero yoqutni tosh ham sindirishi mumkin.

Kim agar o‘sibdi nozu ne’matda,
Holi og‘ir bo‘lar, qolsa kulfatda.

Bir qora chaqaga cho‘zilsa qo‘lim,
Bir yarim tangaga kesilgani soz.

Shirin bo‘lsa ham, qand kasalga zarar,
Davo bo‘lgay achchiq, taxir dorilar.

O’zing topib yegan sirkayu piyoz —
Oqsoqolning nonu barrasidan soz.

Boshqalar moliga ko‘ngil qo‘ymagil,
So‘ngra ko‘ngil uzmoq juda ham mushkul.

Qanoat kishini qudratli qilur.

O’tirgil ochu bechora, yalong‘och,
Vale nokasga aslo bo‘lma muhtoj.

Ta’magir ko‘z dunyo moliga to‘ymas,
Xuddi to‘lmaganidek shabnamga quduq.

Nokasga yo‘l ko‘rgazmoq — go‘rga chiroq tutmoqdir.

O’z to‘ningga agar solsang yuz yamoq,
O’zga to‘nin so‘ragandan yaxshiroq.

Qozi besh bodiring yesa gar pora,
Yuz poliz hukmiga topadi chora.

Solmagin zaiflar diliga alam,
Zo‘rroqning jabriga yo‘liqma sen ham.

Agar qaysi yerda g‘arib xo‘rlansa, o‘sha mamlakat tezda vayron bo‘lur.

Ovlamoq uchun bir ko‘ngilni nuqul,
Boshqasiga ozor bermoq noma’qul.

Zulm ko‘rsa davringda zolimdan el,
O’sha zulm sendan erur, yaxshi bil.

Mardlik kuchda va shamshir o‘ynatish san’atida emas, mardlik o‘zni tuta bilishda va adolatli bo‘lishdadir.

Mazlumlar dilini og‘ritma bir zum,
Balki bir kun o‘zing bo‘lasan mazlum.

Kim mehr ko‘rgazdi yirtqich bo‘riga,
Sitam-la sho‘r qo‘shdi qo‘yning sho‘riga.

Barchaning joniga tegar darajada shafqatsiz va uchragan kimsa seni turtib ketar darajada yuvvosh bo‘lma.

Diling kuymasin noumidlik bilan, yorug‘ kun tug‘ilgay qaro kechadan.

Har narsaga bog‘lama ko‘ngil,
Ko‘ngil uzmoq juda ham mushkul.

Qarilik hayot gullarini so‘litib, nishlarini o‘tkirroq qiladi.

Har neki babaqodir, ko‘ngil bermak xatodir.

Ey g‘ofil, ko‘p o‘ylab foyda-yu mol,
Umring sarmoyasin aylama poymol.

Tani tuproqda-yu dil bo‘lsa uyg‘oq,
Tirik murda dildan o‘sha yaxshiroq.

Kim yovuzlik urug‘ini sepsa, pushaymonlik yig‘ar.

Yaxshilar ketidan agar choparsan,
Istaging, baxtingni shunda toparsan.

Yaxshiga yaxshi bo‘l, yomonga yomon,
Gulga gul bo‘lgin-u, tikonga tikon.

Odamlar bilan ularning aqliga monand gaplash.

Bu sham boshqa bir shamni yoqishi bilan nuridan hech narsa kamaymaydi.

Qo‘lda tosh bo‘lsa-yu tosh uzra ilon,
Jinoyat bo‘ladi urmasang shu on.

O’zgalar g‘amini chekmasa odam,
Anga noloyiqdir inson, degan nom.

Yomon ham o‘tar, yaxshi ham — yaxshi bil,
Seni yaxshi nom birla yod etsin el.

Xo‘kizlar gunoh qilsa har qachon,
Poda sohibi to‘laydi tovon.

Dunyodagi barcha ne’matlardan faqat yaxshi nom qoladi, hatto shuni ham qoldirolmagan odam baxtsizdir.

Donishmandlar: «O’z g‘arazi, manfaatinigina ko‘zlagan odam qarindosh, xesh-aqrabo emasdir», deganlar.

Agar tarbiyat ko‘rmasa odam,
Eshak bo‘lib qolur yuzga kirsa ham.

Xato, ayblari yuziga aytilmagan kishi xatolarini hunar, deb o‘ylaydi.

Odam tili bilan hayvondan ustun. Ammo tildan nojoiz foydalansa, hayvondan battar!

Shohlar havosiga xilof bo‘lsa hech,
Rost gapni ham aytma, bu havasdan kech.

Gunohsiz kishi so‘zga botir bo‘lur.

G’animning yolg‘oniga, laganbardorning shirin suxaniga uchma. Birinchisi ayyorlik to‘rini tashlagan, ikkinchisi esa yovuz jig‘ildonini ochib turibdi.

Yolg‘on beviqor qilur odamni,
Yolg‘on sharmisor qilur odamni.

Nechun so‘zlay, so‘zlamagan yaxshi on,
Og‘izda til boshga erur posbon.

Bekitikcha so‘zni aytib bo‘lmaydi,
Har majlisda aytib, qaytib bo‘lmaydi.

O’zingdan kuchsizlarning dillarini og‘ritma, ularga jabru jafo qilma, bir kun o‘zingdan kuchliroqning jabriga yo‘liqasan.

Yigitlar uchun — sharm-hayo va bahodirlik, keksalar uchun — sabr va ma’rifat yaxshiroqdir.

G’anim so‘ziga kirish — xatolik, ammo unga teskari ish tutmoq uchun uni tinglamoq darkor. Bu — chinakam haq yo‘ldir.

Hamrohini mushkul yo‘lda tashlab ketgan odam hech yerda halovat topmaydi.

Nuqsoningni do‘stdan so‘rab yurma, u aytmaydi. Yaxshisi dushmanlarning nima deyishini bil.

Dushmanlikdan emas chayon chaqishi,
Shunday tabiati, fe’lin xohishi.

So‘zlagan vaqtimda og‘zimdan beixtiyor yaramas, bo‘lmag‘ur so‘zlar ham chiqishi mumkin. Dushman esa og‘zimdan chiqqan yomon so‘zlarnigina terib oladi. Chunki dushmanning nazari yomondan bo‘lakka tushmaydi.

Ko‘cha sevgisi uyni barbod etar,
Uyingni xotin mehri obod etar.

Dil oromi — yaxshi bo‘lsa gar xotin,
Yomon bo‘lsa, undan Xudo asrasin.

Yosh xotinning biqinida chol yotgandan ko‘ra shu biqinga kamon o‘qi botgani yaxshi.

Ayb izlash bo‘larkan tabiati, bas,
Tovus oyog‘idan o‘zgasini ko‘rmas.

G’azab o‘ti oldin egasini yondiradi, keyin uchquni dushmanlariga yo yetadi, yo yetmaydi.

Haddan oshgan g‘azab qo‘rquv tug‘dirar, me’yorsiz erkalash olomon ko‘z o‘ngida obro‘yingni to‘kur.

Manba: islom.ziyouz.com

Саади Ширози (1184-1292) — великий поэт, автор нравственно-просветительских царских произведений «Гюлистан», «Бостан».

Неохотный ученик — птица без крыльев.

Если есть учитель, не волнуйся,
Дети, которые занимаются в классе, — это рынок.

Напрасно действовали и беспокоились два человека: один – накопил богатство и не смог им воспользоваться, а другой – научился знаниям и не последовал им.

Ученый без книги — дерево без плода.

Невежество подобно урагану, его голос очень сильный, но пустой.

Недобрый мужчина подобен женщине, а продажный мужчина подобен разбойнику.

Наш бедный ослик
Он дорог тем, что несет груз.

Понимание невежественного — в тишине. Если дурак это понимает, то он только наполовину мудр.

Мудрый человек подобен бакалейной лавке: он показывает все молча, а дурак подобен армейскому барабану: громкий, глухой и странный.

Если мудрец попадет в компанию дураков, то не следует ждать от них чести, если дурак побеждает мудреца своими вздорными словами, то неудивительно, ведь и камень может разбить рубин.

Кто вырос в нежном благословении,
Холи будет тяжело, а остальные будут несчастны.

Если моя рука потянется к черному ребенку,
Разрезать на монету с половиной.

Даже если он сладкий, сахар вреден для больных,
Лекарства такие же горькие, как лекарства.

Уксусный лук, который ты нашел сам —
Песня из буханки хлеба старца.

Плевать на чужое богатство.
Потом очень трудно расслабиться.
Удовлетворенность делает человека сильным.
Садись, голодный, бедный, голый,
Вале отчаянно нужны ноки.

Глаза Тамагира не удовлетворяются мирскими благами,
Это как колодец, полный росы.

Указать путь к Нокасу — это провести светильник к могиле.

Если вы наденете повязку на свое пальто,
Это лучше, чем просить о чем-то другом.

Если судья съест пять огурцов, это взятка.
Сотня полицейских находит решение приговора.

Не причиняй боли сердцам слабых,
Не поддавайтесь на худшее.

Если иностранца унижают в какой-либо стране, эта страна будет быстро уничтожена.

Одно сердце для охоты,
Нехорошо причинять боль другим.

Когда вас угнетают, избегайте угнетателя.
Это угнетение будет исходить от вас, вы знаете.

Мужество не в силе и фехтовании, а в самообладании и справедливости.

Не рань язык угнетенных ни на миг,
Может быть, однажды вы сами будете угнетены.

Кто проявил доброту к дикому волку,
Ситам-ла добавил соль к овечьей соли.

Не будьте настолько жестоки, чтобы причинить вред жизни каждого, и не говорите так мягко, чтобы любой, кого вы встретите, оттолкнул вас.

Не позволяй своему сердцу гореть отчаянием, пусть из темной ночи выйдет светлый день.

Не привязывайся ко всему,
Очень трудно сдаться.

Старость увядает цветы жизни и заостряет ее края.

В конце концов, это ошибка быть самодовольным.

О беспечный, много думай о прибыли и богатстве,
Не тратьте впустую инвестиции своей жизни.

Если тело в грязи и сердце бодрствует,
Мертвое тело лучше мертвого сердца.

Кто сеет семена зласожаления.

Если ты побежишь за хорошими,
Если захочешь, найдешь счастье.

Будь хорошим для хорошего, плохим для плохого,
Будь цветком для цветка, шипом для шипа.

Говорите с людьми так, как они думают.

Эта свеча не уменьшает свой свет, когда зажигает другую свечу.

Камень в руке и змея на камне,
Это преступление, если ты не ударишь его прямо сейчас.

Человек, который не заботится о других,
Это имя недостойно человека.

Плохо и хорошо — хорошо знаешь,
Пусть тебя запомнят с добрым именем.

Всякий раз, когда быки грешат,
Компенсацию выплачивает владелец стада.

Из всех благ на свете остается только доброе имя, и человек, который не может оставить и того, несчастен.

Мудрецы сказали: «Человек, который интересуется только своими корыстными интересами, не является родственником или близким родственником».

Если человек не образован,
Он остается ослом, даже если входит в морду.

Человек, которому не говорили о его ошибках, думает, что будет учиться на своих ошибках.

Человек превосходит зверя в языке. Но если он использует язык не по назначению, он хуже животного!

Даже если это против воздуха королей,
Даже не говори правду, это из-за похоти.

Невинный человек болтун.

Не поддавайтесь лжи Ганима, сладким словам лаганбардара. Первый закинул сеть обмана, а второй открывает свою злую ловушку.

Ложь делает человека беспечным,
Ложь заставляет человека стыдиться.

Как говорить, это хороший момент, чтобы не говорить,
Язык во рту – сторож.

Ты не можешь сказать ни слова, не останавливаясь,
Нельзя говорить это на каждой встрече и возвращаться назад.

Не обижай сердца тех, кто слабее тебя, не обижай их, однажды тебя обидит кто-то сильнее тебя.

Для юношей — стыд и достоинство, для стариков — лучше терпение и просвещение.

Ошибочно входить в слово ганим, а чтобы сделать наоборот, надо к нему прислушаться. Это истинный путь.

Человек, бросивший своего спутника в трудной дороге, нигде не найдет счастья.

Не спрашивай друга о своих недостатках, он тебе не расскажет. Лучше знать, что говорят враги.

Укус скорпиона не от вражды,
Такова природа глагола желание.

Когда я говорю, я могу непреднамеренно сказать озорные слова. И враг подхватывает только плохие слова, которые исходят из моих уст. Потому что глаза врага не распадаются на части.

Уличная любовь разрушает дом,
Любовь жены сделает ваш дом процветающим.

Душевный покой — если жена хороша,
Если будет плохо, не дай бог.

Лучше молодой женщине быть застреленной из лука, чем старику.

Характер придирки,
Павлин не видит ничего, кроме своих ног.

Огонь гнева сначала обжигает своего владельца, затем искра либо доходит до врагов, либо нет.

Чрезмерная злость порождает страх, чрезмерная ласка разрушает вашу репутацию перед толпой.
Источник: islam.ziyouz.com

Шеърхои ошики дар васфи духтари дустдошат ва ё писари нагз медида аз широни точик дар шакли назм барои истифодаи чавонон гирд оварда шудааст. Метавонед онхоро дар шакли СМС ва почтаи электрони ба дустони худ равон намоед.

Ошики шеърхо байни чавонон ва хусусан шахсони ошик хеле маъруф аст ва аз хондани он кас халоват мебарад. Чунин шеърхо дар мавриди дарди дил, изхори таманиёт, фикру андеша, калби дар ташвишбуда баён менамояд.

ОТАШИ ИШК

Ба гумонам, ки чадди ман Зардушт,
На ба хар оташе садокат дошт,
Оташи ишкро парастиш кард
К-у ба дил нури зиндаги мекошт!

Шояд аз ин сабаб ман аз хурди
Оташи ишкро парасторам,
Дил фурузон бувад аз ин оташ,
Ман таб аз тобу сузи он дорам.

Дар дили хар касе фурузон шуд
Оташи ишку шуълахои умед,
То абад мекунад ба вай таъзим,
Сар фароварда аз фалак Хуршед!

ДИЛИ БЕКАРОР

Боз чун хар субхдам биншастаам
Руи санге, бар лаби Бахри Сиёх.
То шавад ором дил, дил бастаам
Ман ба ин бахри азиму мавчхо…

Худсарона мевазад боди бахор,
Нарму форам…
Чониби ман хар замон
Мавчхои хешро беихтиёр
Мефиристад бахри шуху бекарон.

Аз вазидан монд боди дилкушо,
Мавчхо гаштанд гоиб аз назар.
Бахр хам ором шуд…
Охир, чаро,
Эй дили ман, бекарори ин кадар?

Не!
Дар ин чо дил намеёбад карор.
Хайр
Эй базфи азим, эй мавчхо.
Боз дар бахри бузурги рузгор
Орзу дорад дилам созад шино.

Ишку амал

Фасли хуби бахор,
Сохили Вахш,
Сабзаю лола буду боди сахар…
Менишастем хар ду дар гулзор
Бе маю бе пиёлаю согар.
Масти дидори якдигар гашта
То дами субхи нав намехуфтем,
Рози дилро ба зери пардаи шаб
Фош кардему як ба як гуфтем.

То сахар хамсадои мо буд Вахш,
Роз бо мавч гуфта мечушид.
Аз паси куххои сабзбадан
Сар баровард бехабар хуршед…

Бо дили пур зи орзую умед
Чониби Вахш—неъмати кухсор,—
Бо суруди сахар равон гаштем,
Мисли хар субхдам, ба манзили кор
Ёри мо буд бахти мо…

Оре!
Зиндаги бебахотарин гухарест!
Лек бе орзую ишку амал
Зиндаги дашти хушки бесамарест!

АЗ МАН АСТ

Рузгорест, ки савдои бутон дини ман аст,
Гами ин кор нишоти дили гамгини ман аст.
Дидани руйи туро дидаи чонбин бояд
В-ин кучо мартабаи чашми чахонбини ман аст.
Ери ман бош, к и зеби фалаку зинати дахр
Аз махи руйи туву ашки чу парвини ман аст.
То маро ишки ту таълими сухан гуфтан кард,
Халкро вирди забон мидхаду тахсини ман аст.
Давлати факр, Худоё, ба ман арзони дор,
К-ин каромат сабаби хашмату тамкини ман аст.
Воъизи шахнашинос ин азамат, гу, мафуруш,
3-он, ки манзилгахи султон дили мискини ман аст.
Ё Раб, ин Каъбаи максуд тамошогахи кист?
Ки мугелони тарикаш гулу насрини ман аст?
Хофиз, аз кашмати Парвиз дигар кисса махон,
Ки лабаш чуръакаши Хусрави Ширини ман аст.

ЁР НАМЕПУРСАД ХЕЧ

Аз мани дилшуда он ёр намепурсад хеч,
Хабаре з-ин дили афгор намепурсад хеч.
Ди ба сарманзили ман омаду ахвол бидид,
Гуфт: — Чун аст туро ёр намепурсад хеч?
Гуфтамаш:- Бахти ману толеъи шуридаи ман,
Хаста мебинадам он ёр, намепурсад хеч?
У табиби ману ман хаставу бемори гамаш,
Чун табиб аст, ки бемор намепурсад хеч?
Чонам аз фуркати руяш ба лаб омад сад бор,
Ки аз ин дилшуда он ёр намепурсад хеч.
Душ дар хоб рухи чун махи у медидам,
Ба ман у гуфт: — Туро ёр намепурсад хеч?
Эй табиби азали, як назаре кун моро,
Хофизи сухтаро ёр намепурсад хеч.

ОШИКАМЕ

Хар кучое биравам,
Руи у дар назарам.
Гар равам аз дари у,
Дар чахон дарбадарам.
Дил чудо, акл чудо, дида чудо ошикаме,
Бахудо, ошикаме, бахудо, ошикаме!
Хар чи коре бикунам,
Пеши руяш хичилам.
Хусни у содаю ман
Ошики содадилам.
Дил чудо, акл чудо, дида чудо ошикаме,
Бахудо, ошикаме, бахудо, ошикаме!
Номи у номаи бахт,
Номи у номаи ишк.
Эй хушо дар дили ман
Шуру хангомаи ишк!
Дил чудо, акл чудо, дида чудо ошикаме,
Бахудо, ошикаме, бахудо, ошикаме!

---

Ошик

Ошик хама кас, валек Мачнун яктост,
Олам хама сангзору зар кампайдост.
Чун оби тамоми бахру кулзум шур аст,
Як чашмаи кухсори мо бех з-онхост.
Шеъре, ки зи магзи дилу чон мегуям,
Оё паи умри човидон мегуям?
Дехкон на паи умри абад кишт кунад,
Ман хам сухане чу дехкон мегуям.
Афзун бувад аз савоби ман таксирам,
Хам беш бувад хатоям аз тадбирам.
Харчанд ки майли ман хама бар некист,
Дар байни гуноххо назарногирам.
Озод набудаам зи озодии хеш,
Обод набудаам зи ободии хеш.
Бадбахтам аз он ки будаам якроха,
Хушбахтам аз он ки будаам ходии хеш.

---

САЛОМИ ОШИК

Эй дилбари хушхироми ошик,
Номи ту бувад паёми ошик.
Сармаст шудам манн аз нигохат,
Гуё зи шароби чоми ошик.
Биномой чамоли хещ бар ман,
Боло чу бувад макоми ошик.
Лабхои маро зи буса та кун,
Шодоб бисоз коми ошик.
Дилро зи майи висол пур кун,
Монанд ба як-ду чоми ощик.
Афсонаи мо чахон шунида,
Савгани хурам ба номи ошик.
Дилдодаи ту Хаким Гуё,
Чоно, бишунав саломи ошик.

---

МАРДИ ОШИК БА ЗАН

Умри ман чун бувад ба паймонаш,
Чорае ки дигар зи фармонаш?
Марди ошик кист, медони?
Он ки у наметарсад аз чонаш.
Хеч теге наметавонад кард,
Дасти манро чудо зи домонаш.
Бар машомам хаамеша меояд.
Накхати рухбахши зулфонаш.
Гар ба рафтори худ мусулмони,
Бигзар ааз чашми номусулномаш!
Дарду дармони манро ту медони?
Хаст агар дард, хаст дармонаш.
Холи Гуёро ту медони?
Буса хохад зи лаъли хандонаш.

---

Шеърхои ошики точики

Бахоре буд,
Бахоре буду ишке буду ёре буд,
Гурури саркашеву ифтихоре буд.

Дарахтон гарки гул буданду баргу бор,
Хумори буд чашми гунчаи бедор,
Ба чашми ман, ба чашми пурхаёли ёр,
Чавони буду ишку лаззати дидор.

Зи чашми у нигохи гунча метобид,
Ба хар як тори муяш шеър мераксид,
Ба каддаш шуълаи хуршед меларзид,
Зи лабхандаш гули уммед механдид.

Саропо хайкали ишку таманное,
Чунуну шавку тамкину шикебои.
Дар ин дунёи танг оварда дунёе
Ба зебоиву барноиву шевои.

Диле аз тору пуди шеъри хассон дошт,
Сириште пок чун субхи бахорон дошт,
Сиришке пок чун борони найсон дошт,
Чахони тозаруи баъди борон дошт.

Ман аз у рафтаму чонам дар озар рафт,
Дили гапнодароям бесару бар рафт.
Чунуни саркашам кохиду аз сар рафт,
Агарчи бар дили ман неши ханчар рафт.

Ман уро рузафзун дуст медорам,
Ман уро бо дили хун дуст медорам.
Бурун аз хукми гардун дуст медорам,
Бурун аз хадди конун дуст медорам…

Бахоре буд,
Бахоре буду ишке буду ёре буд,
Хама чонсузиям аз дустдори буд…

---

РАШК

Рашк бинмуда ман аз холи лабаш пурсидам:
Ки бигуй, эй хинду
Посбони шакари?
ё ки торочгари лаъли лабаш?
Е харду?
Холи лаб фахркунон,—
Гуфт:
— Хокистари як ошики овора ба руи оташ.

ДИЛИ МАН

Дили ман шиква аз даврон надорад,
Гила аз чархи саргардон надорад.
Рахи ман ним шуд, аммо хушам ман
Ки поёни рахам поён надорад.
Мухаббат! Ё маро, гарки гунах дор
Ва ё аз макри номардон панах дор!
Агар хохи чу инсон зинда бошам,
Маро чун шоири ошик нигах дор!
Мабодо соати дил кандани ёр,
Мабодо дил ба санг афкандани ёр.
Мухаммад кард агар меърочи гардун,