Работа над ошибками слово белорусский

ПАМЯТКА

ДЛЯ ВЫКАНАННЯ  РАБОТЫ 
 НАД   ПАМЫЛКАМІ

ПА  БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

1. ПРОПУСК, ЗАМЕНА ЛІТАР

Напішы слова правільна, падкрэслі літару, пастаў
націск.

Запішы слова яшчэ раз, падзяляючы яго на склады.

Рабі так

: маліна,
ма-лі-на.

2.ЗНАКІ ПРЫПЫНКУ Ў КАНЦЫ СКАЗА

Напішы сказ, пастаў патрэбны знак, падкрэслі
яго. Запішы яшчэ адзін сказ з такім знакам.

Рабі так: Прыляцела ластаўка. Прашумела навальніца. 

Або: Якая
прыгажосць! Гэта ж вавёрка!

Запомні! Сказы перадаюць закончаную думку. У канцы сказа
ставіцца кропка(.), пытальнік(?) або клічнік(!). Выбар знака прыпынку залежыць
ад сэнсу сказа і інтанацыі, з якой ён вымаўляецца.

3.ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў ПАЧАТКУ СКАЗА

Напішы сказ правільна. Прыдумай і запішы яшчэ
адзін сказ, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так

: Узняўся вецер. Паліў дождж.

Запомні! Першае слова ў сказе пішацца з вялікай літары.

4.ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў СЛОВАХ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так

: Васіль, Вольга, Янка. Або: Нёман, Днепр, Свіслач.

Запомні! Імёны, імёны  па  бацьку і прозвішчы пішуцца
з вялікай

літары: Пётр Ільіч Клімук.

Мянушкі жывёл пішуцца з вялікай літары: кот Цішка, курыца Чубатка.

Назвы краін, гарадоў, вёсак, вуліц, рэк, азёр,
мораў пішуцца з вялікай літары: рака
Нарач, горад Полацк, возера Нарач.

5. ПЕРАНОС СЛОЎ

Напішы слова правільна, падзяляючы яго на склады
для пераносу. Запішы яшчэ тры словы, падзяляючы іх для пераносу.

Рабі так

: асі-на, сяб-роў-ка,
лі-лея, агу-рок.

Запомні! Словы трэба пераносіць па складах. Адну літару нельга
пакідаць на радку ці пераносіць на другі радок : пяю, юнак.

Літары й, ў, ь і апостраф ‘ пры пераносе нельга
аддзяляць ад папярэдняй літары: пай-шлі,
роў-ны, кань-кі, бур’-ян.

Пры пераносе слоў з падоўжанымі зычнымі ці слоў
са спалучэннем зычных на наступны радок пераносіцца ўсё гэтае спалучэнне альбо
любая яго частка: ся-стра,
сяс—тра, сяст-ра, калос—се, кало-ссе,
су-ддзя, суд—дзя.

Пры пераносе слоў літары дз, дж, падзяляць
нельга: сту-дзень, ся-джу.

6.СЛОЎНІКАВЫЯ СЛОВЫ
Напішы слова правільна, падзялі яго на склады.
пастаў націск.

Рабі так

: дрымучы, дры-му-чы.

Запомні! Напісанне гэтых слоў трэба запомніць ці паглядзець у слоўніку.

7.ПРАВАПІС Ў
Напішы слова або словазлучэнне правільна. Запішы
яшчэ два словы на гэта правіла. Падкрэслі галосную перад ў.

Рабі так:

 маляваў, чытаў, дрэўца. Або: жыве ў лесе, хацелася ўбачыць.

Запомні! Літара ў пішацца заўсёды пасля галосных у сярэдзіне
слова, у канцы і ў пачатку, калі папярэдняе слова заканчваецце на галосную:лоўка,
пайшоў, пакаціўся ўніз.

Пасля знакаў прыпынку пішацца толькі

 у.

Літара ў не бывае вялікай: вуліца Усходняя, балерына Уланава.

8.ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ О, Э, А

Напішы слова правільна. Запішы, ад якога слова
яно ўтварылася, пастаў націск. Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так: дамы – дом,
гарады – горад, бары – бор. 

Або: рака – рэкі, шаптаць – шэпчуць, цана
– цэны.

Запомні! У беларускай мове галосныя о, э могуць быць
толькі пад націскам. не пад націскам на іх месцы пішацца а.

Словы-выключэнні: тэлеграма, тэатр, дэталь,
ордэн, гардэроб, тэлефон, тэлевізар, інтэрнэт,
тэлеграф, і інш.

9.ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ Е, Ё, Я
Напішы слова правільна, пастаў яго ў множны лік,
абазнач націск.

Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так

:

 сяло
– сёлы, вярба – вербы, зямля – землі.

Запомні! У беларускай мове замест літар е,ё ў
першым складз

е перад націскам пішацца я.

Словы-выключэнні: медаль, метро,метал,
мелодыя, пенал, секунда, спектакль, аперацыя,
герой, кефір, кераміка, бензін балерына, Бетховен,Еўропа, Егіпет, Палесціна.

Трэба памятаць, што ў другім складзе перад
націскам літара е не замяняецца на я: ле-са-вік, ле-дзя-ны.

10. ПАРНЫЯ ЗВОНКІЯ І ГЛУХІЯ ЗЫЧНЫЯ

Напішы слова правільна, падбяры праверачнае.
Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так: грыб – грыбы, плод – плады, нізкі – нізенькі.

Запомні! Напісанне слоў з парнымі зычнымі на канцы слова і
перад глухімі зычнымі трэба правяраць. Для гэтага неабходна такім чынам змяніць
слова, каб пасля зычнага стаяў галосны.

звонкія і глухія ўтвараюць наступныя пары: б-п,
г-х, д-т,
дз-ц, дж-ч, ж-ш, з-с.

11.АБАЗНАЧЭННЕ МЯККАСЦІ ЗЫЧНЫХ НА ПІСЬМЕ
МЯККІМ ЗНАКАМ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з ь.

Рабі так: вугаль, рысь,
канькі, бульба.

Запомні! Мяккасць зычных гукаў абазначаецца на пісьме ь

(мяккім знакам), а таксама літарамі е, ё, ю, я.

12.ЗЫЧНЫЯ Б,
П,М, Ф, НА КАНЦЫ СЛОЎ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычныя гукі на канцы слоў.

Рабі так: глыб, восем, россып.

Запомні! Зычныя б, п,

 м, ф, на канцы слоў
заўсёды вымаўляюцца цвёрда, таму на пісьме мяккі знак пасля іх не ставіцца.

13.ЗЫЧНЫЯ Ж,
ДЖ, Ч, Ш, Р І ГАЛОСНЫЯ ПАСЛЯ
ІХ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: вожык, жалеза, жоўты.

Запомні! У беларускай мове зычныя ж, дж, ч, ш, р
– зацвярдзелыя, яны заўсёды вымаўляюцца цвёрда. пасля іх пішуцца галосныя а,
о, у, э, ы.

14 ПРАВАПІС Д
– ДЗ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: дзень, дзеці, адзіны.

Запомні! У беларускай мове гук [д] заўсёды цвёрды, а гук [дз’]
– мяккі. Пасля д пішуцца літары а, о, у, ы, пасля дз
–

літары я, е, ё, ю, ь.

15.ПРАВАПІС Т
– Ц

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так

: ляцеў, цень, ціха.

Запомні! У беларускай мове гук [т] заўсёды цвёрды, а гук [ц’] –
мяккі . Пасля т пішуцца літары а, о, у, э, ы. Пры змякчэнні
цвёрды гук т змяняецца мяккім [ц’]. Мяккасць [ц’] абазначаецца літарамі я,
е, ё, ю, і. ь.

У беларускай мове ёсць і цверды гук [ц]: цэгла, цыбуля, цукар.

16.ПАДОЎЖАНЫЯ ЗЫЧНЫЯ

Напішы слова правільна, падкрэслі падоўжаныя
зычныя.

Рабі так

: галлё, насенне,
збожжа.

Запомні! Падоўжанае вымаўленне зычных ж, з, л, н, с, ц,
ч,

ш на пісьме
перадаецца дзвюма літарамі. Падоўжанае дз на пісьме перадаецца спалучэннем
літар ддз: суддзя,
разводдзе.

17.РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ МЯККІ ЗНАК (Ь)

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі ь і літару, якая стаіць перад ім.

Рабі так: залью, мільён,
Ульяна.

Запомні! Раздзяляльны мяккі знак пішацца пасля л,н перад
галоснымі я, е, ё, ю, і.

18. РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ ЗНАК АПОСТРАФ (’)

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі літары, якія раздзяляюцца апострафам.

Рабі так

: пер’е, вераб’і,
сям’я.

Запомні! У некаторых словах зычныя з галоснымі е, ё, і,
ю, я вымаўляюцца раздзельна. На пісьме такое вымаўленне абазначаецца
апострафам (‘). Пасля ў апостраф не пішацца:

здароўе, салаўі.

19.ПРЫНАЗОЎНІК

Напішы правільна прыназоўнік і слова, да якога
ён адносіцца, паміж прыназоўнікам і словам устаў пытанне або іншае слова.

Рабі так: у лес, у (які?) лес, у (восеньскі) лес.

Запомні! Словы у, на, за, са, да, па, з, пад,
каля – прыназоўнікі. Прыназоўнікі з іншымі словамі пішуцца асобна.

Паміж прыназоўнікам і наступным словам можна
ўставіць пытанне ці якое-небудзь слова: пад (чым?) бярозамі, пад (маладымі) бярозамі.

Перад дзеясловамі прыназоўнікі не ўжываюцца.

20. НЕ З ДЗЕЯСЛОВАМІ

Напішы правільна дзеяслоў і часціцу не.
Запішы яшчэ два дзеясловы з часціцай не.

Рабі так: не чытала, не гавары, не шуміць.

Запомні! Не з дзеясловамі пішацца асабна.

21. ПРАВАПІС ПРЫСТАВАК

Напішы слова правільна, абазнач прыстаўку.
Запішы яшчэ два словы з гэтай прыстаўкай.

Рабі так:

 зрабіць, знесці, здаваў. Або: спісаць, скаціць, спадаць.

Запомні! Прыстаўка – гэта частка слова. Яна пішацца разам са
словам. Напісанне прыставак трэба запомніць: па-, аб-,

ад-,  над -, пад-.

Перад звонкімі зычнымі пішуцца прыстаўкі з-,
уз-, раз-,

без-, бяз-: збіраць,
узнікаць.  

Перад глухімі зычнымі пішуцца прыстаўкі с-,
ус-, рас-, бес-, бяс-:  схіліць,
распісны.

Паміж прыстаўкай, якая заканчваецца на зычны, і
коранем, які пачынаецца з літар е, ё, ю, я, пішацца
апостраф:

 з’есці,
раз’юшаны

22.
ПЕРШАЕ I ДРУГОЕ СПРАЖЭННЕ ДЗЕЯСЛОВАЎ

Дзеясловы
бываюць першага (I) i другога (II) спражэння.

Спражэнне
дзеясловаў вызначаецца па канчатках.

Дзеясловы
I спражэння маюць канчаткi:

 –у,
-ю (1-я ас. адз. л.);

-еш, 
-эш, -аш (2-я ас. адз. л.);

 -е,
-э, -а (3-я ас. адз. л.);

-ем,
ём, -ом, -ам (1-я ас. мн. л.);

 -еце,
-аце, -яце (2-я ас. мн. л.);

 -уць,
-юць  (3-я ас. мн. л.).

Дзеясловы
II  спражэння маюць канчаткi:

 –у,
-ю (1-я ас. адз. л.);

-iш,  
-ыш (2-я ас. адз. л.);

-iць,
-ыць (3-я ас. адз. л.);

-iм,
ым (1-я ас. мн. л.); 

-ыце,
-iце (2-я ас. мн. л.);

-аць,
-яць  (3-я ас. мн. л.).

Табліца:

ПАМЯТКА ПА РАБОЦЕ НАД ПАМЫЛКАМІ

ПА БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

1. ПРОПУСК, ЗАМЕНА ЛІТАР.

Напішы слова правільна, падкрэслі літару, пастаў націск, запішы гэта слова яшчэ раз, падзяляючы яго на склады.

Рабі так: Малíна, ма/лі/на.

2. ЗНАКІ ПРЫПЫНКУ Ў КАНЦЫ СКАЗА.

Напішы сказ, пастаў патрэбны знак, падкрэслі яго. Запішы яшчэ адзін сказ з такім знакам.

Рабі так: Прыляцела ластаўка. Прашумела навальніца.

Якая прыгажосць! Гэта ж вавёрка!

Запомні! У канцы сказа ставіцца кропка(.), пытальнік(?) ці клічнік(!). Выбар знака прыпынку залежыць ад сэнсу сказа і інтанацыі, з якой ён вымаўляецца.

3. ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў ПАЧАТКУ СКАЗА.

Напішы сказ правільна, прыдумай і запішы яшчэ 1 сказ, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так: Узняўся вецер. Паліў дождж.

Запомні! Першае слова ў сказе пішацца з вялікай літары.

4. ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў СЛОВАХ.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 слова на гэта правіла, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так: Васіль, Вольга, Янка. Або: Нёман, Днепр, Свіслач.

Запомні! Імёны, імёны па бацьку, прозвішчы, мянушкі жывёл, назвы краін, гарадоў, вёсак, вуліц, рэк, азёр, мораў пішуцца з вялікай літары.

5. ПЕРАНОС СЛОЎ.

Напішы слова правільна, падзяляючы яго для пераносу. Запішы яшчэ 3 словы.

Рабі так: Асі-на, сяб-роў-ка, лі-лея, агу-рок.

Запомні! Словы трэба пераносіць па складах. Адну літару нельга пакідаць на радку ці пераносіць на другі радок: пяю, юнак.

Літары й, ў, ь пры пераносе нельга аддзяляць ад папярэдняй літары: пай-шлі, роў-ны.

Пры пераносе слоў з падвоенымі літарамі адна застаецца на радку, а другая пераносіцца: калос—се, гал—лё.

Пры пераносе слоў літары дз, дж падзяляць нельга: сту-дзень, ся-джу.

6. СЛОЎНІКАВЫЯ СЛОВЫ.

Запішы слова правільна, пастаў націск, запішы яшчэ раз, падзяляючы на склады, падкрэслі літару, якую трэба запомніць.

Рабі так: Медáль, ме/даль.

Запомні! Напісанне гэтых слоў трэба запомніць ці паглядзець у слоўніку.

7. ПРАВАПІС Ў.

Напішы слова або словазлучэнне правільна, запішы яшчэ 2 слова на гэта правіла, падкрэслі галосную перад ў і саму ў.

Рабі так: Маляваў, чытаў, дрэўца. Або: Жыве ў лесе, хацелася ўбачыць.

Запомні! Літара ў (у нескладовае) пішацца заўсёды пасля галосных у сярэдзіне слова, і ў канцы, а ў пачатку, калі папярэдняе слова заканчваецца на галосную.

Пасля знакаў прыпынку літара ў не пішацца, а пішацца у.

Літара ў не бывае вялікай: вуліца Усходняя, балерына Уланава.

8. ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ О, Э, А.

Напішы слова правільна. Запішы, ад якога слова яно ўтварылася, пастаў націскі. Запішы яшчэ 2 пары слоў на гэта правіла.

Рабі так: Дамы-дóм, гарады-гóрад, бары-бóр. Або: Ракá-рэкі, цанá-цэны.

Запомні! У беларускай мове галосныя о, э могуць быць толькі пад націскам, не пад націскам замест іх пішацца літара а.

Словы-выключэнні: тэлегрáма, дэтáль, óрдэн, гардэрóб, фламáстар, тэлевíзар і інш.

9. ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ Е, Ё, Я.

Напішы слова правільна, пастаў яго ў множным ліку, абазнач націск, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла.

Рабі так: Сялó – сёлы, вярбá – вéрбы, зямля – зéмлі.

Запомні! У беларускай мове замест літар е, ё ў першым складзе перад націскам пішацца я.

Словы-выключэнні: медáль, метрó, легéнда, пенáл, спектáкль, мелóдыя, герóй і інш.

10. ПАРНЫЯ ЗВОНКІЯ І ГЛУХІЯ ЗЫЧНЫЯ.

Напішы слова правільна, падбяры праверачнае. Запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла.

Рабі так: Грыб – грыбы, плод – плады, нізкі – нізенькі.

Запомні! Напісанне слоў з парнымі зычнымі на канцы слова і перад глухімі зычнымі трэба правяраць. Трэба падабраць праверачнае слова, каб пасля зычнай стаяла галосная.

Звонкія і глухія зычныя ўтвараюць наступныя пары: б-п, г-х, д-т, дз-ц, дж-ч, ж-ш, з-с.

11. АБАЗНАЧЭННЕ МЯККАСЦІ ЗЫЧНЫХ НА ПІСЬМЕ МЯККІМ ЗНАКАМ.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі зычную з ь.

Рабі так: Вугаль, рысь, канькі.

Запомні! Мяккасць зычных на пісьме абазначаецца ь, а таксама літарамі е,ё,ю,я,і.

12. ЗЫЧНЫЯ Б, П, М, Ф НА КАНЦЫ СЛОЎ.

Напішы слова правільна, запішы яшчы 2 словы на гэта правіла, падкрэслі зычную.

Рабі так: Глыб, восем, россып.

Запомні! Зычныя б, п, м, ф на канцы слоў заўсёды вымаўляюцца цвёрда, таму на пісьме мяккі знак пасля іх не ставіцца.

13. ЗЫЧНЫЯ Ж, ДЖ, Ч, Ш, Р І ГАЛОСНЫЯ ПАСЛЯ ІХ.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: Вожык, жалеза, жоўты.

Запомні! Зычныя ж, дж, ч, ш, р- зацвярдзелыя, яны вымаўляюцца заўсёды цвёрда. Пасля іх пішуцца галосныя а, о, у, э, ы.

14. ПРАВАПІС Д – ДЗ’.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: Дзень, дзеці, адзіны.

Запомні! У беларускай мове гук [д] заўсёды толькі цвёрды, а гук [дз’]- мяккі. Пасля д пішуцца літары а, о, у, ы, э, пасля дз’ – літары я, ё, е, ю, і, ь.

15. ПРАВАПІС Т — Ц’.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: Ляцеў, цень, ціха.

Запомні! У беларускай мове гук [т] заўсёды толькі цвёрды, а гук [ц’]- мяккі. Пасля т пішуцца літары а, о, у, ы, э, пасля ц’ – літары я, ё, е, ю, і, ь.

У беларусай мове ёсць і цвёрды гук [ц] : цэгла, цыбуля, цукар.

16. ПАДОЎЖАНЫЯ ЗЫЧНЫЯ.

Напішы слова правільна, падзяляючы яго для пераносу. Запішы яшчэ 2 слова на правіла.

Рабі так: Гал-лё, на-сен-не, збож-жа.

Запомні! Падоўжанае вымаўленне зычных ж,з, л, н, ц, ч, ш на пісьме перадаецца дзвюма літарамі. Падоўжанае дз на пісьме перадаецца спалучэннем літар ддз: суддзя.

17. РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ ЗНАК АПОСТРАФ (‘).

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі літары, якія раздзяляюцца апострафам.

Рабі так: Пер’е, вераб’і, сям’я.

Запомні! У некаторых словах зычныя з галоснымі е,ё,і,ю,я вымаўляюцца раздзельна. На пісьме такое вымаўленне абазначаецца апострафам (‘).

18. РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ МЯККІ ЗНАК.

Напішы слова правільна, запішы яшчэ 2 словы на гэта правіла, падкрэслі ь і літару, якая стаіць перад ім.

Рабі так: Залью, мільён, Ульяна.

Запомні! Раздзяляльны мяккі знак пішацца пасля л перад галоснымі е, ё, ю, я, і.

19. ПРЫНАЗОЎНІК.

Напішы правільна прыназоўнік і слова, да якога ён адносіцца, паміж прыназоўнікам і словам устаў пытанне або іншае слова.

Рабі так: У лес, у (які?) лес, у восеньскі лес.

Запомні! Словы у, на, за, са, да, на, з, пад, каля — прыназоўнікі, якія са словамі пішуцца асобна.

20. НЕ З ДЗЕЯСЛОВАМІ.

Напішы правільна дзеяслоў і часціцу не. Запішы яшчэ 2 дзеясловы з часціцай не.

Рабі так: Не чытала, не гаварыла, не шуміць.

Запомні! Не з дзеясловамі пішацца асобна.

21. АДНАРОДНЫЯ ЧЛЕНЫ СКАЗА.

Напішы сказ правільна, падкрэслі патрэбныя знакі прыпынку. Запішы яшчэ 1 сказ.

Рабі так: Людзі, жывёлы, расліны хварэюць. У пенале ляжыць аловак, ручка.

Запомні! Члены саза, якія адказваюць на адно пытанне і звязаны па сэнсу з адным і тым жа словам, называюцца аднароднымі. На пісьме паміж аднароднымі членамі сказа ставіцца коска. Аднародныя члены сказа могуць быць звязаны злучнікамі. Перад злучнікамі а, але заўсёды ставіцца коска. Перад злучнікамі і, ці, або, калі яны ужываюцца адзін раз, коска не ставіцца.

22. ПРАВАПІС КАНЧАТКАЎ НАЗОЎНІКАЎ.

Напішы слова правільна, з дапамогай табліцы вызнач, чаму трэба пісаць такі канчатак. Запішы яшчэ 2 словы з такім канчаткам.

Рабі так:Аб красуні (красуня–1-ае скл., М.скл, на мяккі зычны);аб прыгажуні.

Запомні! Каб праверыць, які канчатак трэба напісаць, неабходна:

1. вызначыць скланенне і склон назоўніка;

2. вызначыць, на які зычны гук заканчваецца аснова слова (на цвёрды, мяккі, на ж,ш,ч,дж,р,ц, на г, к, х);

3. даведацца пра канчатак назоўніка па табліцы.

23. ПРАВАПІС КАНЧАТКАЎ ПРЫМЕТНІКАЎ.

Напішы слова правільна, з дапамогай табліцы вызнач, чаму трэба пісаць такі канчатак. Запішы яшчэ 2 словы з такім канчаткам.

Рабі так: Асенняй (ночы) – ж.р., Д.скл, -яй, -ай, -ой; дарагой (матулі), цёплай.

Запомні! Каб праверыць, які канчатак трэба напісаць, неабходна:

1. знайсці назоўнік, з якім звязаны гэты прыметнік;

2. вызначыць род, лік, склон назоўніка (прыметнік будзе мець такі ж род, лік, склон);

3. даведацца пра канчатак прыметніка па табліцы.

24. ПРАВАПІС КАНЧАТКАЎ ДЗЕЯСЛОВАЎ.

Напішы слова правільна, абазнач канчатак, утвары неазначальную форму дзеяслова, вызнач спражэнне. Запішы яшчэ 2 словы з такім канчаткам.

Рабі так: Вяжуць – вязаць – Ι спр.; пішуць, спяваюць.

Запомні! Каб правільна напісаць канчатак дзеяслова, трэба вызначыць яго спражэнне і даведацца пра канчатак дзеяслова па табліцы.

25. 2-АЯ АСОБА ДЗЕЯСЛОВА.

Напішы слова правільна, абазнач канчатак, запішы яшчэ 2 слова з такім канчаткам.

Рабі так: Пішаш – 2-ая асоба, гаворыш, робіш.

Запомні! Убеларускай мове канчаткі дзеясловаў 2-ой асобы –аш, -еш, -эш, -іш,

-ыш пішуцца без мяккага знака.

В этом вопросе выяснили, что правильно говорить Беларусь. Так получается, что правильно писать беларуский? Или все же белорусский? Государство называется Республика Беларусь. А сложное прилагательное, состоящее из двух корней и соединительной морфемы -О-, пишется белОрусский, как и названия национальности белорус и белоруска. Еще обратите внимание, что двойное написание СС пишется только в прилагательном на стыке двух морфем, корня и суффикса слова: белоруС-СК-ий. А названия людей по национальности пишутся с одной буквой с. система выбрала этот ответ лучшим Вспомним Советский Союз. В его состав самостоятельной республикой входила Белоруссия. И песен о ней немало было — Но так название звучит на русском языке. А сами белорусы говорят — Беларусь. На их языке именно так называется теперь уже суверенная страна — Республика Беларусь. Потому, если исходить из русского языка, то слово «белорусский» нужно писать с удвоенно буквой «с» и через букву «о». В сложном слове с двумя корнями, коим является слово «белорусский», не может быть соединительной гласной «А» — только «О». Но в самом белорусском языке слово пишется так — «беларуский». «Беларуская мова» — это как пример. Ворд возмущенно краснит эти слова — через «А» и с одной «С»)). Ксюше­нька [519K] 7 лет назад  Верное написание прилагательного «белорусский» такого: белорусский. Помимо двойной согласной ( сс ), после первого корня мы имеем —о— ( соединительную гласную ) для двух корней: —бел— 1-ый корень; —рус— 2-ой корень. Прилагательное Белорусский образовано от существительного Белоруссия. Способ образования этого слова суфиксальный, то есть мы используем суффикс СК, обычный для образования подобных прилагательных: Русский-Английский и прочие. Само название Белоруссия получено путем сложения слов Белая Русь, и сейчас претерпело изменение став Беларусью. Однако, прилагательное Белорусский по какой-то причине меняться не пожелало. Вероятно потому, что это прилагательное все-таки русского языка. Хотя логично было бы исправить его написание сообразно современному названию страны Беларусь и считая прилагательное не сложным, а обычным, с одним корнем БЕЛАРУС. Сдвоенные СС в слове образованы сложением С из корня и С из суффикса. TextE­xpert [129K] 6 лет назад  Вопрос понравился, это действительно интересная тема, расскажу свои измышления. Тут произошла лингвистическая коллизия — ранее была Белоруссиия, от которой гармонично получаются выражения, например — белорусская косметика. Но, стремясь приблизится к звучанию на национальном языке, страну и переделали в Беларусь, но до переделки в беларусский еще не добрались, ведь это уже частности, главное — название страны, которое у всех на слуху. Вполне возможно, что со временем и поменяют, наплевав на правила русского языка, где два корня соединяются «о» (гласной их соединяющей). А в ответ на вопрос — писать нужно белорусский. Роза Мира [35.7K] 6 лет назад  Правильно писать белорусский, хотя страна и называется Республика Беларусь. Тут имеется соединительная морфема -о-, которая соединяет две части сложного слова — бел- и -рус. Так что нужно запомнить написание данного слова или же разобраться в словообразовании, чтобы не делать ошибок. Спаан­ч Бооб [85.7K] 7 лет назад  Для того, чтобы очень точно ответить на этот вопрос, необходимо очень хорошо разбираться в правилах написания русского языка, поэтому ошибиться можно очень легко в этом вопросе. На сколько мне известно, правильно нужно писать белорусский. Два корня и соединительная о. Stasy­12 [41.6K] 7 лет назад  Да, действительно, вопрос, над которым можно и задуматься. Если бы раньше в времена этот вопрос был бы не понят, та как была страна Белоруссия. А сейчас есть страна Беларусь, поэтому и непонятно, как писать белорусский. Но в данном случае играет роль, то что в слове два корня «бел» и «рус» и одна соединительная гласная «о». Вот и получается, что пишут «белорусский». Прейс­куран­т [203K] 6 лет назад  Да, весьма трудный и удивительный вопрос, но дело в том, что лишь недавно мы поменяли Белоруссию на «Беларусь» и поэтому лингвисты ещё не начали работы по замене прилагательного «белорусский» на «беларусский», но, возможно, через некоторое время сам президент Лукашенко официально попросит сделать это изменение. Подождем, увидим. Пчела Жужа [77.9K] 6 лет назад  Несмотря на то, что теперь страна Белоруссия имеет название Республика Беларусь, в русском языке правильным будет написание этого слова «Белорусский». Это слово образовано от слова Белоруссия (страна). Правильным будет являться: белорусский обычай, белорусский народ. Знаете ответ?

Грамматическое описание слова

В рассматриваемой единице 4 слога. Ударный третий. Здесь есть удвоенная с, которую произносят как долгий звук. Так как второй гласный находится в слабой, безударной позиции, он требует проверки (обоснования написания).

Исследуемая лексема представляет собой слово, образованное способом сложения. В ней 2 корня: бел и рус. Они соединяются гласной, которая вызывает трудности правописания. Чтобы получить прилагательное, к данным морфемам добавили суффикс -ск, указывающий на принадлежность основному понятию, связь с ним. В лексеме есть окончание, подтверждающее её изменяемость.

С точки зрения грамматики рассматриваемая языковая единица – относительное прилагательное. Оно не имеет краткой формы, изменяется по родовому, числовому и падежному показателю. В предложении является определением.

Слово употребляют в различных стилях речи. Оно является официальным обозначением предметов и понятий, связанных с географической принадлежностью их к государству Белоруссия. Его используют при создании брендов какой-либо продукции, например, «Белорусские колбасы». Применение данного слова символизирует определённые характеристики и качество изделий.

Правило орфографии

По правилам русской орфографии сложные слова следует писать слитно или через дефис. Как же писать: белорусский или беларусский? Данная лексема образована от словосочетания Белая Русь. Так в старину называли территорию современной Белоруссии.

При формировании прилагательного два корня соединились с помощью гласной. В русском языке существуют только два варианта оформления такого союза: с помощью буквы о или е. Иного способа нет.

Однако в публикациях СМИ можно встретить вариант с буквой А. Данный факт возникает из-за того, что граждане государства, которое русские называют Белоруссией, именуют его согласно нормам своего наречия: Беларусь.

Таким образом, в исследуемом нами слове на месте стыка смысловых морфем пишется буква О. Ставить А нельзя. Это нарушение нормы русского литературного языка.

Примеры предложений

1. Поезд прибыл на Белорусский вокзал.

2. Мне нравится белорусский язык.

3. Белорусский президент прибыл в Москву.

Итак, ход споров с заказчиками обычно такой: надо писать беларуский, потому что мы живем в Беларуси, а не в Белоруссии. Вроде бы как убедительно, но давайте будем разбираться.

В этом вопросе надо привязываться не к названию страны, а к правилам русского языка.

Сначала разберемся с удвоением -с-. И это никак не связано с предыдущим именем нашей страны и уж тем более с РоССией, а зафиксировано правилами великого и могучего:

основа прилагательного заканчивается на -с-, перед ней идет гласная буква -у, значит пишем суфикс -ск-.

Что касается буквы -о-, то здесь можно копать глубоко и долго. Сегодня всеми словарями зафиксировано написание слова «белорусский». Но если отойти от словаря, то было бы логично, чтобы от страны Беларусь выходило прилагательное белАрусский. Получается и в соответствии с правилами русского, и без оскорбления национальных чувств. И филологи полагают, что со временем именно эта форма станет нормой и закрепится в словарях.

Что касается текущего написания, то этот факт можно обосновать так. Прилагательное «белорусский» появилось вовсе не с возникновением такой страны, как Белоруссия, а гораздо раньше. И пошло от Белой Руси (прошу заметить, не Белой России). Обозначает оно именно народ. И слово образовано сложением с суффиксацией:

сложили корни -бел- и -рус-, классически соединили гласной -о-, добавили суффикс -ск-. Вот вам и БЕЛоРУС-СК-ий.

Собственно, такая же история и с национальностью: пишем, что мы белорусы.

Однако всех споров с борцами за национальность можно избежать, калі пачаць пісаць усім беларусам на ўсіх беларускіх сайтах на беларускай мове. Тут, как видите, все идеально и без спорных вариантов.

ПАМЯТКА

ДЛЯ ВЫКАНАННЯ  РАБОТЫ 
 НАД   ПАМЫЛКАМІ

ПА  БЕЛАРУСКАЙ МОВЕ

1. ПРОПУСК, ЗАМЕНА ЛІТАР

Напішы слова правільна, падкрэслі літару, пастаў
націск.

Запішы слова яшчэ раз, падзяляючы яго на склады.

Рабі так

: маліна,
ма-лі-на.

2.ЗНАКІ ПРЫПЫНКУ Ў КАНЦЫ СКАЗА

Напішы сказ, пастаў патрэбны знак, падкрэслі
яго. Запішы яшчэ адзін сказ з такім знакам.

Рабі так: Прыляцела ластаўка. Прашумела навальніца. 

Або: Якая
прыгажосць! Гэта ж вавёрка!

Запомні! Сказы перадаюць закончаную думку. У канцы сказа
ставіцца кропка(.), пытальнік(?) або клічнік(!). Выбар знака прыпынку залежыць
ад сэнсу сказа і інтанацыі, з якой ён вымаўляецца.

3.ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў ПАЧАТКУ СКАЗА

Напішы сказ правільна. Прыдумай і запішы яшчэ
адзін сказ, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так

: Узняўся вецер. Паліў дождж.

Запомні! Першае слова ў сказе пішацца з вялікай літары.

4.ВЯЛІКАЯ ЛІТАРА Ў СЛОВАХ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі вялікую літару.

Рабі так

: Васіль, Вольга, Янка. Або: Нёман, Днепр, Свіслач.

Запомні! Імёны, імёны  па  бацьку і прозвішчы пішуцца
з вялікай

літары: Пётр Ільіч Клімук.

Мянушкі жывёл пішуцца з вялікай літары: кот Цішка, курыца Чубатка.

Назвы краін, гарадоў, вёсак, вуліц, рэк, азёр,
мораў пішуцца з вялікай літары: рака
Нарач, горад Полацк, возера Нарач.

5. ПЕРАНОС СЛОЎ

Напішы слова правільна, падзяляючы яго на склады
для пераносу. Запішы яшчэ тры словы, падзяляючы іх для пераносу.

Рабі так

: асі-на, сяб-роў-ка,
лі-лея, агу-рок.

Запомні! Словы трэба пераносіць па складах. Адну літару нельга
пакідаць на радку ці пераносіць на другі радок : пяю, юнак.

Літары й, ў, ь і апостраф ‘ пры пераносе нельга
аддзяляць ад папярэдняй літары: пай-шлі,
роў-ны, кань-кі, бур’-ян.

Пры пераносе слоў з падоўжанымі зычнымі ці слоў
са спалучэннем зычных на наступны радок пераносіцца ўсё гэтае спалучэнне альбо
любая яго частка: ся-стра,
сяс—тра, сяст-ра, калос—се, кало-ссе,
су-ддзя, суд—дзя.

Пры пераносе слоў літары дз, дж, падзяляць
нельга: сту-дзень, ся-джу.

6.СЛОЎНІКАВЫЯ СЛОВЫ
Напішы слова правільна, падзялі яго на склады.
пастаў націск.

Рабі так

: дрымучы, дры-му-чы.

Запомні! Напісанне гэтых слоў трэба запомніць ці паглядзець у слоўніку.

7.ПРАВАПІС Ў
Напішы слова або словазлучэнне правільна. Запішы
яшчэ два словы на гэта правіла. Падкрэслі галосную перад ў.

Рабі так:

 маляваў, чытаў, дрэўца. Або: жыве ў лесе, хацелася ўбачыць.

Запомні! Літара ў пішацца заўсёды пасля галосных у сярэдзіне
слова, у канцы і ў пачатку, калі папярэдняе слова заканчваецце на галосную:лоўка,
пайшоў, пакаціўся ўніз.

Пасля знакаў прыпынку пішацца толькі

 у.

Літара ў не бывае вялікай: вуліца Усходняя, балерына Уланава.

8.ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ О, Э, А

Напішы слова правільна. Запішы, ад якога слова
яно ўтварылася, пастаў націск. Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так: дамы – дом,
гарады – горад, бары – бор. 

Або: рака – рэкі, шаптаць – шэпчуць, цана
– цэны.

Запомні! У беларускай мове галосныя о, э могуць быць
толькі пад націскам. не пад націскам на іх месцы пішацца а.

Словы-выключэнні: тэлеграма, тэатр, дэталь,
ордэн, гардэроб, тэлефон, тэлевізар, інтэрнэт,
тэлеграф, і інш.

9.ПРАВАПІС ГАЛОСНЫХ Е, Ё, Я
Напішы слова правільна, пастаў яго ў множны лік,
абазнач націск.

Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так

:

 сяло
– сёлы, вярба – вербы, зямля – землі.

Запомні! У беларускай мове замест літар е,ё ў
першым складз

е перад націскам пішацца я.

Словы-выключэнні: медаль, метро,метал,
мелодыя, пенал, секунда, спектакль, аперацыя,
герой, кефір, кераміка, бензін балерына, Бетховен,Еўропа, Егіпет, Палесціна.

Трэба памятаць, што ў другім складзе перад
націскам літара е не замяняецца на я: ле-са-вік, ле-дзя-ны.

10. ПАРНЫЯ ЗВОНКІЯ І ГЛУХІЯ ЗЫЧНЫЯ

Напішы слова правільна, падбяры праверачнае.
Запішы яшчэ два словы на гэта правіла.

Рабі так: грыб – грыбы, плод – плады, нізкі – нізенькі.

Запомні! Напісанне слоў з парнымі зычнымі на канцы слова і
перад глухімі зычнымі трэба правяраць. Для гэтага неабходна такім чынам змяніць
слова, каб пасля зычнага стаяў галосны.

звонкія і глухія ўтвараюць наступныя пары: б-п,
г-х, д-т,
дз-ц, дж-ч, ж-ш, з-с.

11.АБАЗНАЧЭННЕ МЯККАСЦІ ЗЫЧНЫХ НА ПІСЬМЕ
МЯККІМ ЗНАКАМ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з ь.

Рабі так: вугаль, рысь,
канькі, бульба.

Запомні! Мяккасць зычных гукаў абазначаецца на пісьме ь

(мяккім знакам), а таксама літарамі е, ё, ю, я.

12.ЗЫЧНЫЯ Б,
П,М, Ф, НА КАНЦЫ СЛОЎ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычныя гукі на канцы слоў.

Рабі так: глыб, восем, россып.

Запомні! Зычныя б, п,

 м, ф, на канцы слоў
заўсёды вымаўляюцца цвёрда, таму на пісьме мяккі знак пасля іх не ставіцца.

13.ЗЫЧНЫЯ Ж,
ДЖ, Ч, Ш, Р І ГАЛОСНЫЯ ПАСЛЯ
ІХ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: вожык, жалеза, жоўты.

Запомні! У беларускай мове зычныя ж, дж, ч, ш, р
– зацвярдзелыя, яны заўсёды вымаўляюцца цвёрда. пасля іх пішуцца галосныя а,
о, у, э, ы.

14 ПРАВАПІС Д
– ДЗ

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так: дзень, дзеці, адзіны.

Запомні! У беларускай мове гук [д] заўсёды цвёрды, а гук [дз’]
– мяккі. Пасля д пішуцца літары а, о, у, ы, пасля дз
–

літары я, е, ё, ю, ь.

15.ПРАВАПІС Т
– Ц

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі зычную разам з галоснай.

Рабі так

: ляцеў, цень, ціха.

Запомні! У беларускай мове гук [т] заўсёды цвёрды, а гук [ц’] –
мяккі . Пасля т пішуцца літары а, о, у, э, ы. Пры змякчэнні
цвёрды гук т змяняецца мяккім [ц’]. Мяккасць [ц’] абазначаецца літарамі я,
е, ё, ю, і. ь.

У беларускай мове ёсць і цверды гук [ц]: цэгла, цыбуля, цукар.

16.ПАДОЎЖАНЫЯ ЗЫЧНЫЯ

Напішы слова правільна, падкрэслі падоўжаныя
зычныя.

Рабі так

: галлё, насенне,
збожжа.

Запомні! Падоўжанае вымаўленне зычных ж, з, л, н, с, ц,
ч,

ш на пісьме
перадаецца дзвюма літарамі. Падоўжанае дз на пісьме перадаецца спалучэннем
літар ддз: суддзя,
разводдзе.

17.РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ МЯККІ ЗНАК (Ь)

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі ь і літару, якая стаіць перад ім.

Рабі так: залью, мільён,
Ульяна.

Запомні! Раздзяляльны мяккі знак пішацца пасля л,н перад
галоснымі я, е, ё, ю, і.

18. РАЗДЗЯЛЯЛЬНЫ ЗНАК АПОСТРАФ (’)

Напішы слова правільна. Запішы яшчэ два словы на
гэта правіла, падкрэслі літары, якія раздзяляюцца апострафам.

Рабі так

: пер’е, вераб’і,
сям’я.

Запомні! У некаторых словах зычныя з галоснымі е, ё, і,
ю, я вымаўляюцца раздзельна. На пісьме такое вымаўленне абазначаецца
апострафам (‘). Пасля ў апостраф не пішацца:

здароўе, салаўі.

19.ПРЫНАЗОЎНІК

Напішы правільна прыназоўнік і слова, да якога
ён адносіцца, паміж прыназоўнікам і словам устаў пытанне або іншае слова.

Рабі так: у лес, у (які?) лес, у (восеньскі) лес.

Запомні! Словы у, на, за, са, да, па, з, пад,
каля – прыназоўнікі. Прыназоўнікі з іншымі словамі пішуцца асобна.

Паміж прыназоўнікам і наступным словам можна
ўставіць пытанне ці якое-небудзь слова: пад (чым?) бярозамі, пад (маладымі) бярозамі.

Перад дзеясловамі прыназоўнікі не ўжываюцца.

20. НЕ З ДЗЕЯСЛОВАМІ

Напішы правільна дзеяслоў і часціцу не.
Запішы яшчэ два дзеясловы з часціцай не.

Рабі так: не чытала, не гавары, не шуміць.

Запомні! Не з дзеясловамі пішацца асабна.

21. ПРАВАПІС ПРЫСТАВАК

Напішы слова правільна, абазнач прыстаўку.
Запішы яшчэ два словы з гэтай прыстаўкай.

Рабі так:

 зрабіць, знесці, здаваў. Або: спісаць, скаціць, спадаць.

Запомні! Прыстаўка – гэта частка слова. Яна пішацца разам са
словам. Напісанне прыставак трэба запомніць: па-, аб-,

ад-,  над -, пад-.

Перад звонкімі зычнымі пішуцца прыстаўкі з-,
уз-, раз-,

без-, бяз-: збіраць,
узнікаць.  

Перад глухімі зычнымі пішуцца прыстаўкі с-,
ус-, рас-, бес-, бяс-:  схіліць,
распісны.

Паміж прыстаўкай, якая заканчваецца на зычны, і
коранем, які пачынаецца з літар е, ё, ю, я, пішацца
апостраф:

 з’есці,
раз’юшаны

22.
ПЕРШАЕ I ДРУГОЕ СПРАЖЭННЕ ДЗЕЯСЛОВАЎ

Дзеясловы
бываюць першага (I) i другога (II) спражэння.

Спражэнне
дзеясловаў вызначаецца па канчатках.

Дзеясловы
I спражэння маюць канчаткi:

 –у,
-ю (1-я ас. адз. л.);

-еш, 
-эш, -аш (2-я ас. адз. л.);

 -е,
-э, -а (3-я ас. адз. л.);

-ем,
ём, -ом, -ам (1-я ас. мн. л.);

 -еце,
-аце, -яце (2-я ас. мн. л.);

 -уць,
-юць  (3-я ас. мн. л.).

Дзеясловы
II  спражэння маюць канчаткi:

 –у,
-ю (1-я ас. адз. л.);

-iш,  
-ыш (2-я ас. адз. л.);

-iць,
-ыць (3-я ас. адз. л.);

-iм,
ым (1-я ас. мн. л.); 

-ыце,
-iце (2-я ас. мн. л.);

-аць,
-яць  (3-я ас. мн. л.).

Табліца: